Uçak kalkışından vazgeçilmesi hakkında

[Komodo]

Şimdi bi sorum olacak,

Dün belgrat tan istanbula thy ile uçacaktık. Uçak kalkarken hızlandı, hafif burun kaldırdı, sonra birden frenlere asıldı kaptan. Kaydık maydık baya.

Açıklamasında teknik arızadan dolayı, hızımız kalkış hızı göstermesine rağmen gerçek hızdan şüphelendik bu yüzden kalkıştan vaz geçtik dedi. Park alanına geri döndü frenlerin soğumasını bekleyip 15 dakika sonra tekrar kalkacağız dedi. Sonra yarım saat bekledik, teknik ekip kalkışın uygun olmayacağını söyledi o yüzden transferde bekletileceğimizi söyledi. 2 saat kadar bekledik, tekrar aynı uçağa bindik. Konuşan kaptanın sesi değişikti, sanırım aynı kaptan kullanmadı veya yardımcı anons yaptı. Bilemiyorum. Güzel şekilde kalktı ve indik.

Soruma gelince bu olay ne olabilir? Haber maber baktım ama hiçbirşey yok. Vardı sanırım bu kurumda çalışanlar, birşeyler öğrenebilir miyim diye merakımdan şeyettim.

[µh]

Ayni ucaga alinirken olay cikaran olmadi mi hic ya?

[reyou]

kaptanin shifti fln kaymistir belki, sirf 2 saat bekledi diye ucma zamaninin limitlerini gecmis, o yuzden baskasi devralmis olabilir.

yine de suphelenip ucagi dondurmesi iyi birsey bence.

[Akhlaur]

Shift olayı olabilir dediği gibi, belki kendini iyi hissetmedi kaptan bilemiyorum. Konuyla ilgili hiç bişey okumadım, güvensiz gördüyse bir şeyi durmuş olması iyi birşey söylendiği gibi. İki hız göstergesi arasında fark varsa en ufak bir farklılıkta kalkış iptal edilir. Öyle bir açıklama yapmış anladığım kadarıyla.

[Fistan]

sensör falan değiştirmişlerdir kontrol etmişlerdir ucmustur işte
neyini soruyon

[ShadowFax]

burnu kaldırdıktan sonra vazgecemez diye biliyordum. Çoktan v1'i geçmiş oluyor.

İlginçmiş.

airporthaber'e falan düşmemiş mi haberi?


edit:
", hızımız kalkış hızı göstermesine rağmen gerçek hızdan şüphelendik bu yüzden kalkıştan vaz geçtik"

Bu baya ilginçmiş ya. Büyük bi kazanın ucundan dönülmüş olabilir.

Nası FSX ve Air crash investigation bilgimle pilot gibi yazıyorum ya

eheheh

geçmiş olsun.

[sabonis]

çömez pilot dark yazsın :D
ama teknik olarak bi boktan anlamayan halk gözüyle kaptan iyi yapmış gibi gözüküyor

[Komodo]

µh said:

Ayni ucaga alinirken olay cikaran olmadi mi hic ya?

Sesler yükseldi de olay çıkmadı, çıkmaması da gerekiyor bence, sonuçta gelecek olan uçağın en son ne yaşadığını bilemeyiz. Sorunlar oluyor uçaklarda.

Meraklanıyor insan sonuçta. Uzak olduğum konular, bir bilene danışayım dedim :)

[Natanyal]

wotlayayım bari, konu tekrarı oluyor. pilotunda en çok önem vermesi, dikkat etmesi gereken şeylerden zaten bu olay.

yapılması gereken o, uçakların hız limitleri var. take-off aşamasındaki limitlerde şöyle oluyor:





şimdi gereksiz detayları geçersek v1 hızı uçaktan uçağa, konfigürasyona göre vs... değişir ama olay kısaca decision speed, karar verme hızıdır. bu hızda belirtilen limit, sana verilen "uçağın dahili kontrollerini kullanarak güvenli şekilde pist içinde durabileceğin son hız"dır. bu hızın üstünde uçağın "yerde" senin verdiğin kontrollere itaat etme garantisi yok, hatta etmez diyor.

burada işte göstergeleri kesersin, belirli şeyler içine sinmiyorsa ya da ters giden değerler vs... varsa take-off'u direkt kesersin.

v1 geçildikten sonra duramazsın, sike sike kalkacaksın. bu da eğer atıyorum motor arıza gibi bir sorun çıkarsa forced landing'e kadar gidecek sorunlara yol açar.

kimse keyfinden v1'da uçağın kesişini durdurmaz bu arada.

Edit:

Bazı şeylerde var bu arada, yerdeki testlerde göremezsin. Onlarda take-off roll'da ortaya çıktığından V1 gibi bir olay var.

Misal bizim eğitim uçaklarında take-off için yeterli thrust'ı sağlayacak RPM değeri minimum 2000'dir. Full throttle yapıp, kalkışa başladığında ilk onu kontrol edersin. 2000+ değilse RPM değerin direkt kalkışı sonlandırır en yakın taksi yolundan çıkarsın vs.. gibi.

[ShadowFax]

Selam dark, kalkışta göstergedeki hız ile gerçek hız tutuyor mu gibi şeylere bakmak normal bişi mi abi?

[sabonis]

niye normal olmasın ki. gösterge 300 km uygun gösteriyorsa, pilot 300 ile gitmiyoruz mümkün değil, 150 falan bu hız diyorsa gayet kullanabilmeli yetkisini?

[Korax]

ondan sonra korkuyom ben deyince testis gecionuz al simdi ben nasil ucucam sdgf

[sabonis]

birkaç sene önce baktığımda 8 milyonda 1 mi neydi uçak düşme oranı :D araba ile kıyaslamak bile mümkün değil.

[Natanyal]

O biraz karışık ya, normal ama tabii ki. Hatta uçaktaki göstergelerin hepsi farklı gösterir.

Göstergeler aslında sana gerçek hızını göstermiyor. Konuyu daha detaylandırmak gerekiyor ona da girersem. Çok fazla hatırlamıyorum da olayı da ama bildiğim, hatırladığım kadarıyla anlatırsam kısaca;

Uçaktaki göstergeler iki temelde çalışır. Pitot-statik sistemler ve gyro temelli sistemler.

http://www.sivilhavacilik.net/index.php?option=com_content&task=view&id=2008

Şurada detayı var.

Hız göstergeleri pitot-statik sistemler. Pitot-tube adı verilen girişlerden aldığı hava akımındaki basınç farklılıklarını ölçümleyerek sana gösterir. Attığım linkteki göstergede nasıl çalıştığı gösteriliyor. Aslında gerçek hızın değil, o an uçağın çevresindeki basınca göre olan hızın diyeyim basitinden.

Ticari uçaklarda mesela pitot statik sistemler 3 adet oluyor diye biliyorum. Bir tane kaptan için, bir tane FO için, bir tane de yedek.

Üçü de farklı değer gösterebilir. Önemli olan kontroller sırasında bunu fark etmek, yedeği kullanmak veya işte atıyorum FO'nunkinin doğru olduğuna ikna oluyorsan kaptanınkini görmezden gelip FO'nunkini kullanmak vs... gibi çeşitli senaryolar var.

Bu farklılıktan kaynaklı büyük bir kaza var mesela, Birgen Air.

https://www.youtube.com/watch?v=BD6_PA_x1Hc
https://www.youtube.com/watch?v=z_rDnRHyovM
https://www.youtube.com/watch?v=OkdCczquoxk


Burada olay şu, uçak bir süre yerde yatıyor. O sürede pitot-tube'leri örtmeyi, korumaya almayı unutuyor teknik ekip. Uçak sefere hazır hale getirildiğinde de gözden kaçıyor ki yanılmıyorsam arılar yuva yapmışlar.

Kalkış sırasında yanlış hatırlamıyorsam bu yüzden yüksek hızda gösteriyor. Hızın yüksekse işte düşürmek için burnu kaldırır, hava akımını kullanarak düşürürsün. Kaptanda bunu yapıyor. Ama aslında hızları zaten düşük, ve yardımcının göstergesinde de bunu görüyor. İletişimsizlik, farkında olmamaktan vs... dolayı olayı çok geç kavrıyorlar ama uçak stall'a girip düşüyor.

O attığım linkte ses kaydı var işte.

Şeyi bilmiyorum, line'da pitot-statik kontroller vs. nasıl yapılıyor yani daha doğrusu ne zaman yapılıyor vs ama hani bir ton örnekten biri bu kaza sadece. Atıyorum daha erken ayılsaydı kaptan olaya kalkışı iptal eder, şuan yaşıyor olurdu belki ya da kalkışı takiben ona göre ekstra hareketlerden kaçınabilirdi vs...

[ShadowFax]

sabonis said:

niye normal olmasın ki. gösterge 300 km uygun gösteriyorsa, pilot 300 ile gitmiyoruz mümkün değil, 150 falan bu hız diyorsa gayet kullanabilmeli yetkisini?

yok canım olsun zaten :D Fakat enstrümanlar bazen yanlış gösterebiliyor işte. Acaba bunun kontrolü prosedürel bir şey mi onu merak ettim :D

DarKRideR said:

Birgen air kazasını izlemiştim. Çok talihsiz cidden. Pitotları sanırım yerdeki personel uçak kapıdan itilmeden önce kontrol ediyor. Geçende bi personel kapalı pitot tüpünü son anda farketti diye ödüllendirilmişti.

http://www.airporthaber.com/havacilik-haberleri/bursada-olasi-bir-tehlike-son-anda-onlendi.html

Galiba pilotlar da bunu kontrol ediyor ama nası ediyor merak ediyorum. Yere inip bakması lazım.

[Natanyal]

Harici kontroller var, pilotlar uçağın çevresinde dolanıp kontrol etmek zorundalar uçuştan önce. Eğitimde de, iş hayatında da :D Sırasına kadar belli neyi nasıl kontrol edeceği.

Line'da da var işte ama yapmıyor çoğu kaptan ya da FO'ya yaptırıyorlar tek göndertip. Ciddiye alıp birlikte yapanlarda çok var tabii ki.

[Komodo]

valla çok bilgilendim teşekkür ederim :)

Edit:

Birde overspeed olayını sorayım, onun ne zararı var? Overspeedte nasıl davranıyor uçak?

[orc_lord]

Ben olsam binemezdim tekrar galiba, fena tırsanlardanım :(

[Korax]

Abi 500 kere ucmusumdur ben heralde su korkudan önce. Rezalet bi ucustan beri böyleyim, hala yenemedim tam. Neyse X-plane 11 aldim eve ben bide controller, takiliyorum suan öyle boeing falan :D Biraz yendim hic olmazsa böyle sdgfds overspeed falan dinlemiyorum yapistiriyorum direk full throttle :D

[Catze]

Overspeed önemli ya :), overspeed'i anlamak için uçaktaki hızları anlamak lazım önce, uçağın içeride göstergelerinin gösterdiği hız ile, havada gittiği hız, yerden gördüğümüz hız, vs hepsi farklı değerler olabiliyor compressibility, density, vs gibi değişkenler nedeniyle. Buna ek olarak uçağın gövdesi ve kanatları aynı hızlarda gitmiyorlar havanın içinde, kanatlarda aerodynamic şekli yüzünden, venturi effect oluşuyor ( venturi effect, mesela bahçe sularken hortumu normal tutarsın su normal akar ama hortumu sıkıştırırsan su daha hızlı akar, tamamen bu olay, basınç değişiklikleri ile oluşuyor. ) ve kanatlar daha hızlı gidebiliyor. işte böyle durumdalarda kanatlar lokal ses hızını geçince, kanatlar üzerinde shockwaveler oluşuyor, bir nevi havadan duvar gibi düşün, kanatların üzerinde akış olmadığı için tutunamıyor, uçak lift kaybediyor, stall'a giriyor.

https://www.youtube.com/watch?v=HekbC6Pl4_Y

şu videoda görebilirsin shockwave'i

[Natanyal]

ekstradan gövde hasarı alır uçak overspeed durumunda, kanat parçalanmasından başlayıp daha beterlerine kadar gg olabiliyorsun.

[Rotweiler]

Komodo said:

Şimdi bi sorum olacak,

Dün belgrat tan istanbula thy ile uçacaktık. Uçak kalkarken hızlandı, hafif burun kaldırdı, sonra birden frenlere asıldı kaptan. Kaydık maydık baya.

Açıklamasında teknik arızadan dolayı, hızımız kalkış hızı göstermesine rağmen gerçek hızdan şüphelendik bu yüzden kalkıştan vaz geçtik dedi. Park alanına geri döndü frenlerin soğumasını bekleyip 15 dakika sonra tekrar kalkacağız dedi. Sonra yarım saat bekledik, teknik ekip kalkışın uygun olmayacağını söyledi o yüzden transferde bekletileceğimizi söyledi. 2 saat kadar bekledik, tekrar aynı uçağa bindik. Konuşan kaptanın sesi değişikti, sanırım aynı kaptan kullanmadı veya yardımcı anons yaptı. Bilemiyorum. Güzel şekilde kalktı ve indik.

Soruma gelince bu olay ne olabilir? Haber maber baktım ama hiçbirşey yok. Vardı sanırım bu kurumda çalışanlar, birşeyler öğrenebilir miyim diye merakımdan şeyettim.

Olağan şeyler bunlar.
GAyet doğru olanı yapmışlar, şüpheye mahal bırkmadan.
2 saat geçince de kaptanın mesaisi tutmuyordur. Ondan.

[dana22]

yazik ya, onlara da amele muamelesi yapiyorlar ya..

[Korax]

DarKRideR said:

ekstradan gövde hasarı alır uçak overspeed durumunda, kanat parçalanmasından başlayıp daha beterlerine kadar gg olabiliyorsun.

yok easy mode da acinca bisi olmuyo sdghs

[Bright]

Kaptanın başka işi varmış, uçuştan kaçacam diye kaldırmamış işte uçağı ya :)