bilimsel bir soru soracağım arkadaşlar

[Chaotic]

http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16178112
şu haberi ibret içerisinde okur iken düşünce dünyasına daldım ve şunu düşünüm. mesela güneş sistemi elektron ve protonlardan oluşan bir modele nispeten de olsa benziyor yani kozmolojik alem ile atom ve atomaltı alem arasında şaşırtıcı benzerlikler mevcut. Hatta abilerle yaptığımız çeşitli sohbetlerde tüm evrenin aslında bir molekülün içi bile olabileceğine dair cümleler duyduğumu da hatırlıyorum.
Peki bu durumda sizce atomaltı alemde kara delik olabilir mi? varsa bozon veya gluon düzeyinde mi vardır varsa nasıl birşey olabilir gözlemlenebilir mi.
saygılar

[SpiderS_DangeR]

Abiler?

[GERGE]

Abiler en iyisi bilir, boşver sen fizikçileri.

Lise 1 fizik + Kuran for the win!

[Karea]

birkere atomların bağlı olduğu fiziksel kurallarla uzaydaki nesnelerin bağlı olduğu fiziksel kurallar ve modeller farklı


ama günümüz fizikçileri zaten bunları aynı model içerisinde oturtmaya çalışıyor, bu zaten fizikçilerin, bilimadamlarının rüyası

ki gerçekleşirse herşey çözülecek zaten

neyse daha ayrıntılı anlatabilecek arkadaşlara bırakıyorum sıramı :)

[Ardeth]

abilerin fizik terkmiş.


şuan bilinen fizik yasaları çerçevesinde evrendeki büyük cisimlerin hareketi ve davranışlarını (yani gezegenlerin orbitleri vs) kontrol eden modelle (newton), atom altı parçacıkların hareketlerini ve davranışlarını kontrol eden model (quantum, quantum alan) çok farklı.

kısacası basit analojilerle bilim yapılmaz.

[Chaotic]

peki theory of everything e ne diyorsun ?

[Ardeth]

Karea said:

birkere atomların bağlı olduğu fiziksel kurallarla uzaydaki nesnelerin bağlı olduğu fiziksel kurallar ve modeller farklı


ama günümüz fizikçileri zaten bunları aynı model içerisinde oturtmaya çalışıyor, bu zaten fizikçilerin, bilimadamlarının rüyası

ki gerçekleşirse herşey çözülecek zaten

neyse daha ayrıntılı anlatabilecek arkadaşlara bırakıyorum sıramı :)

Grand unified theory olarak bilinen bu arayışta, yer çekimi kuvveti ile diğer geri kalan kuvvetler ortak matematiksel bir paydada buluşturulmak isteniyor. yer çekimi kuvveti şuan objelerin kütleleri ile "uzay ve zamanda yarattığı "perturbasyon"ların" etkisi olarak görülürken diğer kuvvetler çeşitli parçacıklar ve alanlar yoluyla iletilen kuvvetler olarak görülüyor. tabi bu henüz bir teori buna karşı çıkanlar da var destekleyenler de. yine de bu bulunsa bile, şuan var olan modeller, elde edilecek olan en genel teorinin özel bir çeşidi ya da limiti olacak. Yani molekül ve gezegen davranışları daha büyük bir modelin özel parçaları olacak.

[Ardeth]

Chaotic said:

peki theory of everything e ne diyorsun ?

yazdım yukarda o zaman parçacık ve gezegen davranışları X modelinin özel durumları olacak (ne isim verirlerse artık), gezegenler parçacık modelinin bir analoğu olmayacak. İki model de en genel modelin farklı limitleri (biri büyük mesafeler yavaş hızlar, diğeri ise küçük mesafeler yüksek hızlar olur tahminen, tabi yeni model başka parametreler getirmezse) olacak.

[Chaotic]

peki parçacık düzeyinde kara delik gibi davranabilen bir parça gözlemlenmiş mi?

[Ardeth]

senin sorun yönünden cevaplamamı istiyorsan, mesela newton mekaniği ve relativistik mekanik modelleri aynı modelin farklı limitleri. fakat ikisinin sonuçları birbirinden oldukça farklı. sırf bir model diğer modelle aynı ortak daha büyük bir modele oturtulabiliyor diye, bir modelde ortaya çıkan olayların diğer modelde ortaya çıkması gerekmiyor. Tabiki gerçekten fizik ve matematiksel bir şekilde olabileceğini göstermezsen. Tahmin yaparken analojilerin sana pek bir faydası olmaz daha ziyade iki konu üzerinde de fizik ve matematik bilgi birikimin olduktan sonra ürettiğin teorinin ne kadar mantıklı olup olmadığını görebilirsin.

[Ardeth]

Chaotic said:

peki parçacık düzeyinde kara delik gibi davranabilen bir parça gözlemlenmiş mi?

karadelik gibi davranmayı açıkla

[Ardeth]

Söylediğin şeye en yakın durum ise microblack holes denen şey. Yani atomik boyutlarda karadelik ama bildiğimiz karadelik modelinin çerçevesinde var olan bir şey o.

Tek farkı boyutları. Ama tabi boyutları atomik boyutlara düştüğü zaman diğer parçacıklarla etkileşmesinde de değişiklikler olur tabi.

Buarada gezegenlerin orbitlerini vs hesaplayan modelle (newton denklemleri), karadeliklerin varlığını gösteren denklem (einstein denklemi) birbirlerinden farklı. Dolayısıyla bu konuyu direk gezegenlerle bağdaştırmak yerine genel görelilikle bağdaştırman daha mantıklı.

[Chaotic]

karadelik çekirdeği çökmüş yıldız işte çok yüksek çekim gücüne sahip ışık dahil çevresindeki herşeyi absorbe eden uzay zamanda çöküntü gibi davranan hatta wormhole falan olabilen bişi bunun protonları elektronları yutan versiyonu varmı acaba yada quarkları demek istemiştim ama zaten düşününce mevcut karadelikler de bunu yapıyor. ama ben bir mesela atomun protonlarının çöküp etraftaki atomları kendine çekebilmesi mümkün mü gibi birşey istemiştim sanırım. üstte biraz geyik troll yaptım ama cidden merak ediyorum bunu

[Ardeth]

mikro karadelik denen şeyleri araştır o zaman internette. Ben de detaylarını bilmiyorum ama kara deliğin varlığını gösteren denklemler (einstein denklemleri) kara deliğin büyüklüğü konusunda getirdiği tek sınır planck uzunluğunun üstünde olması gerektiği, o da zaten atomik boyutlardan çok küçük. o yüzden atomik boyutlarda karadelikler olabilir ama bildiğimiz karadeliklerle aynı denklemden geliyorlar ama boyutları küçük olduğu için davranışları değişiyor (quantum modelinin alanına da girmiş oluyor çünkü)

[Chaotic]

abi şunun için soruyorum şimdi biz enstitüde güneş panelleri yapıyoruz silisyum malzemeden. bu güneş ışığını emiyor. bir şekilde orada micro black hole olmasada kuvvetli bir çekim gücü olan geçtim fotonlarla ısınmayı etraftaki atomları molekülleri emen bir tasarım yapabilsek sümük kadar alandan hayvan gibi enerji emebiliriz diye düşünüyorum. sonra bunları uzay mekiklerine koyarız falan problem science diye gideriz gibi..

çok mu uçuyorum?

[Ardeth]

mikro karadelik varsa bile yaratmak için hayvan gibi enerji gerekiyor (CERNde üretilen enerji seviyelerinde, o yüzden bir ara mikrokaradelik yapcanız laaan diye haberler çıktı) o yüzden zaten hiç mantıklı değil (eğer ki bir kere yarattıktan sonra çok uzun süre stabil olarak kalıyorsa, ama mikro karadelik stabilitesi az mı çok mu bilmiyorum ona da netten bakabilirsin). ama sizin aletleriniz çalışma prensibini bilmiyorum bu konuda uzman olan bir fizikçi bulup onun işlerine bakabilirsin.

amma velakin karadeliklerin bir enerji kaynağı olabileceği yönünde teoriler de var. ama bu kozmik skalada bir olay, yani gezegenlerin hareketini etkileyecek bir şekilde enerji dışarı vermesi mümkün (teorik olarak) diyorlar. Ama onun da tam detaylarını bilmiyorum googledan "black holes as energy sources" diye yazarsan çıkar hatta Boğaziçinde hoca olan İbrahim Semizinde o konuda bir makalesi vardı.

[Chaotic]

peki abi aslında atom çekirdeklerinin birleşmesi o zaman bir nevi kısa süreli bir karadelik davranışı denilebilir mi hidrojenin helyuma dönüşmesi mesela o sırada da ciddi bir enerji açığa çıkıyor belki karadeliklerde de benzer bir sebepten enerji açığa çıkıyor olabilir yok olan moleküller atomlar enerji şeklinde açığa çıkıyordur deliğin öteki tarafından. ama işte nükleer reaksyon oluyor bunlar.

[Ardeth]

o iki olayı açıklayan farklı modeller var. karadelikler einstein denkleminde singulariteler olarak ortaya çıkıyor. çok çok çok.... çok ağır kütlelerin uzay zamanda yarattığı eğilme bükülmeler olarak davranıyorlar. karadeliklerin yarattığı kuvvet kütle çekimi kuvveti. atomların moleküllerin birbirleri ile birleşmesi ise büyük ölçüde kendi aralarındaki elektromanyetik kuvvetler dolayısıyla oluyor.

"order of estimate" hesabı yaparsan atomik bağ enerjilerinin vs mikro karadelik yaratmak içni yeterli olmadığını görürsün muhtemelen.

dip not: kozmoloji benim çalışma veya ilgi alanım değil buarada o yüzden daha detaylı ve daha derin bilgi almak için bu alanda çalışan insanlara gitmen lazım

[Chaotic]

işte ben o hesapları daha bilmiyorum ki abi inşaat mühendisiyim ben. yeni yeni girdim bu işlere. neyse ben bilgi birikimimi arttırdıktan sonra yine çalayım kapını :) çok teşekkürler

[Ardeth]

bence bu konuda uzman olan birilerinin yanına git, benim söyleyebileceklerim onların söyleyebileceklerinin yanında çok sığ kalır (tabi kozmoloji çalışmaya karar vermezsem sdf).

[Suark]

oturup okudum lan hepsini

aydınlandım

[Saeros]

nasılsa anlamayacağım için yarım yarım okudum
kesinlikle katılıyorum tüm yazılanlara

[Mal]

tv8 i açın bunları konuşuyorlar

[Chaotic]

kim konuşuyor abi önemli olan o dünde mesela bugün tv diye bir kanalda tübitağın yetkilisi ile murat birsel konuşuyordu evlerden ırak rezalet bir sohbetti yani zeki müren de bizi görecekmi tadında

[reyou]

SpiderS_DangeR said:

Abiler?

asfhausfhausfh