İşe alım sürecinde yaşanan ayrımcılık

[Masquerade]

said:

Türk iş dünyasında işverenin, adaylara karşı 'aşırı dominant' ve 'adil olmayan' bir tutumu var. Sıradan bir iş ilanına göz atalım; "Kemalpaşa'da kurulu fabrikamız için ODTÜ mezunu, 30 yaşını aşmamış, erkek gıda mühendisleri alacağız. Ücret tatminkardır."
Ne kadar bencil, önyargılı ve cahilce değil mi?
1- Kemalpaşa'da kurulu fabrika ne demek? Senin bir ismin cismin yok mu? Hayalet şirket misin? Adayın hangi şirkete başvurduğunu bilmeye hakkı yok mu? Diyelim ki A firmasısın ve ben o firmada çalışmak istemiyorum. Bana ne diye o kadar hazırlık yaptırıp kapına kadar getireceksin?
Firmalar iş ilanlarında isimlerini açıklamamayı iki nedene bağlar. Birincisi "Şimdi gıda mühendisi alacağım ama kendimi açık edersem eş dost araya girer, torpille adam sokmaya çalışırlar. Ee hayır diyemeyeceğimiz insanlar da araya girerse ne olacak. En iyisi mi kimse bilmesin. Ayrıca rakip firmalar da benim eleman durumum hakkında bilgi sahibi olmasın"
İkincisi ise; "Onlarca mühendis çalıştırıyorum ama bakalım bizimle çalışmaktan memnunlar mı? Bir iş ilanı vereyim bakalım bizim elemanlar da CV gönderecek mi. Böylelikle kendi elemanlarımdan hangilerinin sadık olduğunu anlar ve onlardan önce davranabilirim..."
Ne kadar cin fikirliyiz değil mi?
Malesef Türkiye'de şirketler eleman ararlarken kendilerini gizleyebilme gibi haksız bir lükse sahip.
2- ODTÜ mezunu şartı var? Türkiye'de başka üniversite yok mu? Önemli olan insanın becerileri değil mi? Böyle bir talep ayrımcılık olmuyor mu?
3- Neden 30 yaşını aşmamış ve erkek? Yani 35 olsa senin işini göremeyecek mi? Ayrıca niye illa erkek? Kadın gıda mühendislerinin çalışma hakkı yok mu?
Gelelim en kritik konuya... "Ücret tatminkardır" Batıda bir şirket iş ilan ettiği zaman alacağı elemana ne kadar ödeyeceğini ve sosyal haklarını açıkça söyler ve söylemek zorundadır. Mesela The Economist'in son sayfalarında çıkan iş ilanlarına bakın, hepsinde ücretler bellidir.

FIRSAT EŞİTLİĞİ
Batıda "equal opportunity" diye benim çok sevdiğim bir prensip vardır. Buna fırsat eşitliği denir. Firmalar iş ilan ederken veya eleman alırken canlarının isteği gibi hareket edemezler. Mesela Amerika'da firmaların başvuru sürecinde adaylardan yaş, cinsiyet, ırk gibi bilgiler istemek kanunen suçtur. Özgeçmişlere de fotoğraf yapıştırılmaz. Çünkü o fotoğraf da ayrımcılığa yol açabilir. Özgeçmişlere fotoğraf koymama uygulamasıyla Amerika'da pek çok zencinin işe girme şansı artmış.
Batı ülkelerinde işe alım süreçlerindeki ayrımcılıkla ciddi ciddi mücadele ediliyor. Türkiye'de de adayların zorla tabi tutulduğu ayrımcı uygulamalara mutlaka karşı durmak gerekiyor. Kanuni düzenlemelerin yapılması şart. Öte yandan insan kaynakları firmaları, özel istihdam büroları ve internet üzerinden hizmet veren web siteleri de bu konuda duyarlı olmalı. "Üç kuruş aidat veya üyelik ücreti kazanacağız, aman ses çıkarmayalım, ne isterlerse yapalım" anlayışını terk edip evrensel normları, insan haklarını ve fırsat eşitliği prensibini işverenlere hatırlatmalılar.

[Baggio]

Kendimi Yılmaz Özdil yazısı okur gibi hissettim. Son zamanlarda okuduğum en gereksiz yazı. Çakma DJ'lerin espri/standup girişimleri tarzı bir üslubu var, içerik dandik falan, feci.

- Birçok şirket (hele kriz dönemlerinde) İK hizmetleri için araya danışman şirket sokar, onlar da ilk etapta kabak gibi isim yazmayabilirler; kimisi eleman alan şirketin politikasıdır, kimi danışman şirketin. Mülakata gidildiğinde zaten belli olur zaman içinde, çok prensipliysen o saatten sonra da girmeyebilirsin, imzayı attıktan sonra gösteriyor değiller yani şirketi.

- Eleman alacakları pozisyonda yeni mezun istemiyorlardır, ama 40 yaşında adam da işe hitap etmiyordur, 30 yazarlar. O 30 dediği 27-28'den 34'e kadar kaldırır zaten yaklaşık, illa 1979 doğumlu olmak gerekmez.

- Adamlar ODTÜ'lü istemiş, kime ne? Bunun ayrımcılıkla alakası nedir? Alacağın adamın eğitimini seçmek ayrımcılık değildir, sonuçta iş gördüreceksin, eğitimi direk konuyla alakalı. Konuyla alakasız, demografik bir şeyden elemen lazım ki ayrımcılık olsun. (edik: mesela "erkek" demiş, bir nevi ayrımcılık gibi dursa da benim tahminim fabrika erkek doludur; gerek kadının rahatsız olmaması, gerek performansın düşmemesi için erkek şartı konmuştur.)

İş ilanında maaşın açık yazmasını beklemek kadar uçuk bir şey de ilk defa burada gördüm ayrıca.

Keşke işletmecilik ve iş hayatı hakkında bir şeyler bilseymiş yazan.

Edik 2: Gıyabında fazla giydirdim de sen yazmadın umarım Masq, quote olunca c/p heralde dedim ben :p

[mani]

belli bir üniversiteden mezun adamı istemek ayrımcılık olmaz ya. ne saçma iş. RTE bıyıklı sakallı adamı işe almam diyen Rahmi Koç içinde ayrımcılık yapıyorsun demişti götümle gülmüştüm.

[cemad]

tabi ki belli bir üniversiteden adam istenecek.

belirli kriterleri olan şirketler genelde bu tarz ilan verir. yeni mezun alıyorsa kendisi oturup yetiştirecekse en iyi üniversitelerden mezun olmasını ister

aradığı yaş yukarı çıktıça tecrübeye endeksli üniversite git gide önemini yitirmeye başlar. tabi ki o durumda da aynı tecrübede aynı işleri yapmış 2 kişi arasından iyi üniversite mezunu seçilir

ha bunlar sektörden sektöre, yapılacak işten işe değişir

ama her zaman her daim kendini kanıtlayan seçilir. diğer ünilerden de canavar gibi insanlar çıkabilir ama önce kendilerini kanıtlicaklar. iyi üniye giren össde kanıtlamış zaten kendini.

[Ractamainus]

heheh öss'de neyi kanıtlıyorsun yahu? süper bir takım elemanı olduğunu mu mesela? =)

neyse amacım polemik yaratmak değil ama türkiye'de İK süreci gerçekten kötü işliyor. komik iş ilanlarına komik cv'lerle cevaplar veriliyor vs..

[cemad]

çalışkan olduğunu kanıtlıyorsun. zeki olup çalışmadan giren varsa onu da kabul eder zaten şirketler

polemik yaratacak birşey yok zaten ortada

[ShadowFury]

Aslında katılmak işime gelirdi, ama bence saçma ve gereksiz bir yazı. Adam patron bi kere, istediğini işe alır, istemediğini almaz. Zorla mı kardeşim derler adama. Firmaları bu konuda yaptırıma tabi tutmak saçma birşey bence.Canlarının istediği gibi davranabilmeliler. Hele işsizliğin boyutlarını göz önüne alırsak adam elbette kendisi için ideal çalışan profiline göre adam arayacaktır. Hatta biraz zorlasak "1.85 boyunda kaslı erkek" veya "1.70 boyunda kızıl saçlı yeşil gözlü bayan" eleman bile arayabilirler lol:P
(Tamam, saçma oldu, biliyorum. Ama yine de firmaların seçme hakkının olması gerekli bence)

Yaş önemli bir kere. Yeni mezun acemi adamı işe almayı tercih etmeyebilirler. Eh aynı zamanda yaşlı adam da işlerine gelmez. Bu yüzden bir yaş belirlemesini mantıklı buluyorum.

Özellikle okul konusunda çok ağır saçmalamış. Yani tamam, üniversiteye kapağı atmakla iş bitmiyo, önemli olan insanın kendini geliştirebilmesi, ve falanfilan üniversitesinden de gayet başarılı elemanlar çıkabilir. Ama eğitimin payı gözardı edilemeyecek kadar önemli, ve patron böyle bir risk almak istemeyebilir. Zira -atıyorum- odtü den başarısız eleman çıkma ihtimali %10 sa hedehödö üniversitesinden başarısız eleman çıkma ihtimali %30 dur 40 tır. Başka üniversite mi yok ne demek lol, öğretim kadrosu olmayan üniversite bile açtılar bu ülkede ya. Böyle bir üniversiteden çıkmış adamı kim naapsın? Elbette kaliteli bir okuldan çıkmış elemanı tercih edecektir.

Cinsiyet konusunda söyledikleri pek saçma değil aslında, o konu fazla ayrımcılığa giriyo, yani haklı sayılır, ama yine de işverenin o konuda da seçme hakkının bulunması normal bence.


Yazıya bir tek maaşın ve şirketin ilanda belirtilmesi gerektiği konusunda katılıyorum. Şirkete başvuruyla filan uğraşıcaksın ama işin getirileri konusunda zırnık bilmiyosun. Evet o kısım kesinlikle saçma.

[Masquerade]

Yok yok, alıntı da, aldığım forumda sadece Yeni Asır gazetesinden alıntı oldugu yazmış. Yazarın adı yok.

[Penthesilea]

ODTU'den istemesi ayrimciliktan da ote sacma yani. Erkek de sacma baya.
Ama maasi sadece teklif verirken soylerler acik yazildigini hic gormedim.

[cemad]

maaş niye bahsedilsin ilanda?

senin kafanda atıyorum 5000 vardır maaş için. başvuranların kalitesine bakınca bunu aşağıya çekersin aralarından seçerken

veya hiç beklemediğin şekilde çok iyi biri başvurur onun 6000 talebini kabul edersin

ama sen oraya 5000 yazarsan o adam sana başvurmaz.

kalitesiz adamlar da başvurursa bu sefer biz ilana 5000 demiştik ama sana 4000 layık gördük diyemezsin

[Masquerade]

Ama şu belli üniversiteler kriteri garip geliyor.

Yani adamlar hem "Yeni Fakülteler açılsın, gelecek neslimiz okusun!" diyor sonra da x, y, z adlı ünileri işe alıyoruz sadece...

[Joker]

Baggio said:

İş ilanında maaşın açık yazmasını beklemek kadar uçuk bir şey de ilk defa burada gördüm ayrıca.

aç gumtree'yi bak ilanların %90 'ında maaş yazıyor yazmayanlarda da zaten minimum olduğundan yazılmaya gerek yok diye yazmıyorlar

[ShadowFury]

Ben yeni fakülteler açılsın diyenini hiç görmedim, duymadım. Diyen varsa da muhtemelen ucuza mühendis kapmak için diyordur(genelleme yapmıyim tabi)

Aksine, her yerde bas bas bağırılıyo ara eleman eksiğimiz var, dandik dandik üniversitelerde okuyacağınıza meslek lisesinde okuyun da bi işe yarayın diye.

[cemad]

inşaat sektörü adına konuşmak gerekirse bildiğim, direkt içinde olduğum ilanlarda hatta ilanda yazmasa bile değerlendirme sürecinde ODTÜ, İTÜ (ve bazen boğaziçi) istenir. kusura bakmayın ama arada kabak gibi fark var

YTÜden KTÜden iyi mühendis çıkmaz demek değil bu. özellikle genç mühendis alırken geleceğe yönük yatırım olarak düşünürsün. o adamı alırsın belki 1 sene doğru düzgün verimli çalışmaz ama bu sürede onu denersin.

e sen 1 sene boyunca test edeceğin adam için de minimum riski almak istersin doalyısıyla ODTÜ, İTÜ deniyor

ha ODTÜ'den İTÜ'den her çıkan süper de denmiyor. çok gördüm ODTÜ'den İTÜ'den gelip de fos çıkan.

elindeki filtreleme metodlarının en iyileriyle yetineceksin

aynı şekilde üniversiteden sonra ortalaması çok iyi mi diye bakarsın. sonra kaç senede bitirmiş ona bakarsın (ideali 4 tabi ki). ondan sonra da ortalaması çok üst düzey olmayanlar arasında ortalama karşılaştırması yaparsın

bunlar genelleme tabi ki. her zaman böyle olacak diye birşey yok


35 yaşındaki adam için üniversiteden daha önemli filtreleme kriterleri uygulanır ama bu farklı sektörlerde değişebilir. belki bu topicte bahsedilen sektör için üniversite o yaşta da önemlidir

[Starscream]

yurt dışında yıllık ne kadar alacağın yazmıomu ilanlarda?
adam orda haklı.
onun dısında saçma biraz, ne isterse istesin karışamazsın işverene.

[cemad]

işten işe değişir ilanda para verilip verilmeyeceği

genelde mühendislik ilanlarında maaşın geçtiğini hiç görmedim

ha ama belki microsoft gibi 20000tane (tamamen sallamasyon) mühendis çalıştırıyorsundur hepsinin maaşı belli kriterlere göre sabittir o zaman belirtirsin. yani işe yeni alacağın birinin maaşı belirlidir.

halbuki birçok işte bu maaşın limiti bellidir.

ama sen çok iyisindir adama kendini çok sevdirirsin belki adam senin için limitleri zorları

[senko]

büyük şirketlerde bile maaşlar farklı oluyor aynı departman içinde olan mühendisler olsanız bile.
anca memuriyette sabittir maaşlar.

[huun]

üniversite kriteri, işverenin tercih şansını kısıtlamaktan başka bir işe yaramaz. odtu'den her mezun olan süper iş görecek diye bir kural olmadığı gibi, diğer üniversitelerden sadece kabzımal mezun olur diye bir kural da yok. gene de bu işverenin tercihidir, adam enayiyse yapacak bişe yok. ayrımcılık olduğunu düşünmüyorum bu durumun.

[Alexi_Septimus]

Penthesilea said:

ODTU'den istemesi ayrimciliktan da ote sacma yani. Erkek de sacma baya.
Ama maasi sadece teklif verirken soylerler acik yazildigini hic gormedim.

Ya adamın dediği şu açıdan doğru, dışarıda bir çok sektörde yazar ne kadar alacağın, ne kadar çalışacağın (gün/saat), ve nerde çalışacağın.

Mesela ben daha Arkeoloji okurken bakıyordum iş ilanlarına Amerika'daki, işte Tampa'daki okul, 6 ay çalış diyor, Guetamala'dasın diyor, tecrübesiz excavation supervisor istiyor x veriyor, ama işte öte yandan ötekisi 3 ay çalış diyor ama tecrübe istiyor, çizim yap diyor bilmemne.

Hani açıp bakınca görüyorsun, bu sektör için konuşacaksak, neredeyse hepsi yol ve konaklamanı üstleniyor, güzel de para veriyor. Sen de görüyorsun seçeneklerini açık açık.

Akademik aspektlerde incelersek bu konuyu, yazıyı yazan arkadaş gayet haklı.

Ama Türkiye esnaf ülkesi olduğu için, insanlar yadırgayabilirler tabii böyle şeylerin yadırganmasını.

[Penthesilea]

cemad said:

işten işe değişir ilanda para verilip verilmeyeceği

genelde mühendislik ilanlarında maaşın geçtiğini hiç görmedim

ha ama belki microsoft gibi 20000tane (tamamen sallamasyon) mühendis çalıştırıyorsundur hepsinin maaşı belli kriterlere göre sabittir o zaman belirtirsin. yani işe yeni alacağın birinin maaşı belirlidir.

halbuki birçok işte bu maaşın limiti bellidir.

ama sen çok iyisindir adama kendini çok sevdirirsin belki adam senin için limitleri zorları

yok, maasini teklifini verirken soyluyorlar. teklifi veren adamin elinde de senin ne derece basarili bir adam oldugun (mulakat sonuclarindan falan) var, sana direk verebilecegi maksimum meblag var (ustunu istersen gidip danisiyor sana oyle donuyor falan, veya imkani yok falan diyor)

ustunu de okuz gibi istemiyorsun tabi de, mesela X sirketinden teklif aldim onlar su kadar veriyor, buradan da en az o kadar beklerim diyorsun ornegin.

[Dragonmax]

yok yahu. iş ilanlarında çok abartıyolar.kimseye hakettiği işi vermiyolar. işe uygun adamı değil, işe fazla olan adamı almak istiyo herkes. sanki şirketi o eleman büyütüp kurtarıcak. sen adam gibi işletmeci patron ol, kurtuluşu elemandan bekleme..

[ShadowFury]

O da aşırı işsizlikten kaynaklanıyo bence.

Bir iş "x" şartlarına gereksinim duysun. da piyasada sürüsüyle x+a, x+b, x+c, x+a+b, 2x ... özelliklerine sahip işsiz var, şimdi sen bu iş için aynı maaşa x i mi almayı tercih edersin, yoksa daha üstün, kendini daha çok geliştirmiş, muhtemelen şirkete faydası çok daha fazla olacak kişiyi almayı mı tercih edersin?

[Bone]

Ractamainus said:

heheh öss'de neyi kanıtlıyorsun yahu? süper bir takım elemanı olduğunu mu mesela? =)

neyse amacım polemik yaratmak değil ama türkiye'de İK süreci gerçekten kötü işliyor. komik iş ilanlarına komik cv'lerle cevaplar veriliyor vs..

katılıyorum, "adam istediği üniversiteden seçer, iyi üniversite iyi eleman demektir" diyenlere abartıyorsunuz diyorum.
ODTÜ'den çıkan herkesin iyi eğitimli süper bilgili felan olması gerekmiyor.

ÖSS hiç de "takım çalışması, araştırma geliştirmeye ilgisi, çalışkanlık, üniversiteden mezun olduğunda konun hakkında ne kadar bilgin olacağın" gibi şeyleri belirlemez. birbirimizi kandırmayalım.
ÖSS dediğin şey bir ezber testidir. Ne kadar çok soru çözüp ne kadar çok dersaneye gidersen ÖSS'den o kadar yüksek not alırsın. Ezberci eğitimin ezberci sınavı.
Hani ÖSS'yi bazıları zeka/yaratıcılık testi felan sanıyor ama o sorulardan cacık olmaz.

Bu tip iş ilanları ayrımcılıktır evet. Ama ne yazık ki bunları kontrol eden bir kurum/organizasyon bulunmuyor.

ODTÜ'den mezun olanın, başka bir üniversiteden mezun olandan daha bilgili, deneyimli felan sanıyor dümbelek.
Adam hiç derslerle ilgilenmiyorsa, zar zor dersleri geçip, hiç deneyimi felan da olmamışsa ODTÜ diplomasını ne yapacak, rafta tozlatır anca. Ya da böyle dandik şirket ilanlarına başvurup dandik şeyler yapar (:P)

[Head]

ODTÜ'den de, Boğaziçi'nden de stajyer gördüm, Kocaeli üniverstesi'nden de, Ege'den de stajyer gördüm. Pek bi fark göremedim : )

[Sawer]

pek bir fark yok zaten adam etiketlemenin yeni yolları bunlar..