Jump to content
Forumu Destekleyenlere Katılın ×
Paticik Forumları
2000 lerden beri faal olan, çok şukela bir paylaşım platformuyuz. Hoşgeldiniz.

Ermenilerin dünya çapında 23 önemli keşfi


KidLazer

Öne çıkan mesajlar

  • 3 ay sonra ...
al oz dilinde simdi yap tatavani ;)

«Նեմեսիս», գործողություն, որի նպատակն էր պատժել 1915 թվականի Հայոց Ցեղասպանությունը կազմակերպող և իրականացնող Երիտթուրք (Միություն և Առաջադիմություն կուսակցություն) պարագլուխներին, 1918 թվականի Բաքվի հայկական ջարդի կազմակերպիչներին և թուրքերի հետ համագործած հայ դավաճաններին։ Կազմակեպել է Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությունը։ Նեմեսիս կամ Նեմեզիս (հունարեն՝ Νέμεσις) է կոչվել հին հունական վրեժխնդրության աստվածուհու անունով։

Բովանդակություն [թաքցնել]
1 Նախապատմություն
2 Գործողության ծրագրում
3 Հիմնական գործողությունները
4 Դավաճանների սպանությունը
5 Չկայացած դատավճիռներ
6 Գործողության մասնակիցները
7 Աղբյուրներ
8 Արտաքին հղումներ
Նախապատմություն[խմբագրել]
Հայոց Ցեղասպանություն
Նախադրյալ
Հայերը Օսմանյան կայսրությունում · Հայկական հարց · Համիդյան կոտորածներ · Սասունի հերոսամարտ (1894) · Զեյթունի հերոսամարտ (1895) · Բանկ Օտոմանի գրավում · Եըլտըզի մահափորձ · Ադանայի կոտորած · Երիտասարդ թուրքերի հեղափոխություն
Ցեղասպանությունը
Էրզրումի համագումար · Կարմիր կիրակի · Տեղահանության օրենք · Աշխատանքի գումարտակ
Տեղահանություն և ջարդ:
Կենտրոններ: Արևմտյան Հայաստանի բոլոր բնակավայրերը
Համակենտրոնացման ճամբարներ: Դեյր Էզ-Զոր · Արտաքին օգնություն: Մերձավոր Արևելքի հիմնադրամ
Դիմադրություն:
Զեյթուն · Վան · Մուսալեռ · Շապին Կարահիսար · Ուրֆա
Պատասխանատու անձանց:
Երիտասարդ Թուրքեր: Միություն և առաջադիմություն կուսակցություն (Թալեաթ փաշա · Էնվեր փաշա · Ջեմալ փաշա · Բեհաեդդին Շաքիր) · Հատուկ կազմակերպություն · (Ռեշիտ փաշա · Ջևդեթ բեյ · Թոփալ Օսման)
Քրդկական ոչ-մշտական զորք

Դատավարություններ:
Ռազմական տրիբունալ · Մալթայի տրիբունալ · Սողոմոն Թեհլերյանի դատը
Հայ բնակչությունը
Զոհեր
Տես նաև
Հայ ազատագրական շարժում · Նեմեսիս գործողություն · Ճանաչում · Ժխտում · Հատուցումներ
դ • ք • խ
1890-ականների վերջերին Հայ Յեղափոխական Դաշնակցությունն(ՀՅԴ) ակտիվ գործունեություն էր ծավալում Օսմանյան կայսրությունում՝ տարբեր խմաբավորումների անկախ Հայաստանի կերտման գաղափարի շուրջ համախմբելու նպատակով։ Կուսակցության անդամները ստեղծում են Ֆիդայիների պարտիազանախումբ, որը հետագայում զինված դիմադրությամբ պետք է պաշտպաներ հայ խաղաաղարարներին։

1914թ. մեկնարկած ՀՅԴ համագումարը (որը շարունակվեց հուլիսի վերջերից մինչև օգօոստոսի 2-ը) կարևոր ջրբաժան նշմարեց Օսմանական կառավարության և Օսմանյան կայսրության տարածքում ապրող Հայաստանի քաղաքացիների համար։ Հայերը համաձայնեցին հավատարիմ մնալ իրենց կառավարությանը, սակայն հայտարարեցին, որ ի վիճակի չեն կարող ընդունել մյուս առաջարկը, որով պահանջվում էր Ռուսաստանի տիրապետության տակ գտնվող հայրենակիցներին ներգրավել ապստամբությունում։

1915թ. ՀՅԴ-ն ընդգրկվեց Կարմիր կիրակի կոչվող խմբում, որը ներկայացնում էր Կ. Պոլսում բնակվող հայ համայնքի ղեկավարներին։ Վերջիններիս ներքին գործերի նախարար Մահմեդ Թալեաթի գլխավորությամբ 1915թ. ապրիլի 24-ին ձերբակալվեցին և տեղափոխվեցին Անկարայի մոտակայքում գտնվող կալանավայրեր։

Մուդրոսի հրադադարից հետո, 1919թ., գումվարվեց Թուրքիայի զինվորական դատարանի նիստ, որտեղ մահվան դատապարտվեցին Հայոց Ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչները։ Մեծ Բրիտանիան նույնպես կալանք սահմանեց Մալթա աքսորված մի քանի անձանց համար։

Գործողության ծրագրում[խմբագրել]
Գործողության կատարման որոշումը կայացվել է 1919 թվականին Երևանում Հայ Հեղափոխական Դաշնակցության IX ընդհանուր ժողովում։ Մասնավորապես, որոշում է ընդունվել ի կատար ածել երիտթուրք (Միություն և Առաջադիմություն կուսակցություն) պարագլուխների նկատմամբ դատավճիռը։ Նշվել է ցեղասպանության հանցագործների 650 անուն, որոնցից առանձնացվել են 41 գլխավոր հանցագործները։ «Նեմեսիս » գործողությունն իրականացնելու համար ստեղծվել են պատասխանատու մարմին (ղեկավար՝ ԱՄՆ-ում Հայաստանի Հանրապետության ներկայացուցիչ Արմեն Գարո) և հատուկ Ֆոնդ (ղեկավար՝ Շահան Սաթճակլյան)։ Գործողության օպերատիվ ղեկավարությունն ու նյութական ապահովումը իրագործե

Հիմնական գործողությունները[խմբագրել]
Ամսաթիվ Սպանված Վայր Իրագործող Նկարագրություն
Մայիսի 31, 1920 Նասիբ Յուսիֆբեյլի Բաքվի ճանապարհ Անհայտ Սպանվեց 1918 թ-ի Բաքվի հայերի ջարդի կազմակերպիչներից մեկը Ադրբեջանական հանրապետության կրթության ու կրոնական հարցերով նախարար Նասիբ Յուսիֆբեյլին։
Հունիսի 19, 1920 Ֆաթալի Խան Խոյսկի Թիֆլիս, Վրաստան Արամ Երկանյան 1920 թվականի հունիսի 19-ին Արամ Երկանյանը գնդակահարել է Ադրբեջանի նախկին վարչապետ Ֆաթալի Խան Խոյսկիին և վիրավորել նրա ընկեր Խան Մահմադովին՝ Բաքվի խորհրդարանի «Մուսսավաթ» կուսակցության հիմնադիր։ Արամ Երկանյանի գործընկերը գործողության ժամանակ եղել է Միսակ Կիրակոսյանը։
Հուլիսի 19, 1920 Հասան Բեկ Ագաև Թիֆլիս, Վրաստան Արամ Երկանյան Սպանվեց Ադրբեջանական հանրապետության խորհրդարանի խոսնակի օգնական Հասան Բեկ Ագաևը՝ Շուշիի հայերի ջարդի ու Բաքվի հայերի ջարդի հիմնական պատասխանատուներից մեկը։
Մարտի 15, 1921 Թալեաթ փաշա Բեռլին, Գերմանիա Սողոմոն Թեհլերյան 1921 թվականի մարտի 15-ին Սողոմոն Թեհլերյանը Բեռլինում սպանել է Օսմանյան կայսրության մեծ վեզիր և ներքին գործերի երբեմնի նախարար Հայոց Ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչ, Թալեաթին։ 1921 թվականի հունիսին Բեռլինում կայացել է Սողոմոն Թեհլերյանի դատավարությունը, և դատարանը արդարացրել է նրան։
Հուլիսի 21, 1921 Բեհբութ Ջևանշիր Խան Կոստանդնուպոլիս, Թուրքիա Միսակ Թոռլակյան 1921 թվականի հուլիսի 21-ին Միսակ Թոռլակյանը Կոստանդնուպոլսում սպանել է Ադրբեջանի ներքին գործերի նախկին նախարար Բիհբութ Ժիվանշիր Խանին։ Թոռլակյանի գործընկերներն էին Երվանդ Ֆունդուկյանն ու Հարություն Հարությունյանը։ Անգլիական Ռազմական Դատարանը դատել է Թոռլակյանին և արդարացրել՝ որպես անմեղսունակ։
Դեկտեմբերի 5, 1921 Սայիդ Հալիմ Հռոմ, Իտալիա Արշավիր Շիրակյան 1921 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Արշավիր Շիրակյանը Հռոմում սպանել է երիտթուրք կուսակցության առաջին կաբինետի ղեկավար Սայիդ Հալիմին։
Ապրիլի 17, 1922 Ջեմալ Ազմի Բեռլին, Գերմանիա Արշավիր Շիրակյան, Արամ Երկանյան 1922 թվականի ապրիլի 17-ին Արշավիր Շիրակյանն ու Արամ Երկանյանը Բեռլինում վերացրել են Տրապիզոնի նահանգի նախկին նահանգապետ Ջեմալ Ազմիին (հրամայել էր Տրապիզոնում 15000 հայ երեխաների ծովում խեղդել)[1]։
Ապրիլի 17, 1922 Բեհաեդդին Շաքիր Բեռլին, Գերմանիա Արշավիր Շիրակյան, Արամ Երկանյան 1922 թվականի ապրիլի 17-ին Արշավիր Շիրակյանն ու Արամ Երկանյանը Բեռլինում վերացրել են «Թեշքիալաթվականը և մահսուսե» կազմակերպության հիմնադիր Բեհաեդդին Շաքիրին (սպանվել է նաև նրա թիկնապահներից մեկը)։
Հուլիսի 25, 1922 Ջեմալ փաշա Թիֆլիս, Վրաստան Պետրոս Տեր-Պողոսյան, Արտաշես Գևորգյան, Ստեփան Ծաղիկյան և Զարեհ Մելիք-Շահնազարյանց 1922 թվականի հուլիսի 25-ին Թիֆլիսում Պետրոս Տեր-Պողոսյանը և Արտաշես Գևորգյանը սպանել են Թուրքիայի ռազմածովային ուժերի նախկին նախարար Ջեմալին, որին դաժանության համար «մսագործ» էին անվանում։»[2] Այդ գործողությանը մասնակցել են նաև Ստեփան Ծաղիկյանը և Զարեհ Մելիք-Շահնազարյանցը։
Դավաճանների սպանությունը[խմբագրել]
Ամսաթիվ Սպանված Վայր Իրագործող Նկարագրություն
1920 Մկրտիչ Հարությունյան Կոստանդնուպոլիս Սողոմոն Թեհլերյան 1920 թվականին Սողոմոն Թեհլերյանը սպանել է Կոստանդնուպոլսում Օսմանյան կայսրության գաղտնի ոստիկանության քաղաքական ղեկավար Մկրտիչ Հարությունյանին։
Մարտի 27, 1920 Վահե Իհսսանին (Եսայան) Կոստանդնուպոլիս Արշավիր Շիրակյան 1920 թվականի մարտի 27-ին Արշավիր Շիրակյանը գնդակահարել է Կոստանդնուպոլսում Վահե Իհսսանին (Եսայան)։ Իհսսանը թուրքերի համար կազմել էր Կոստանդնուպոլսի հայ մտավորականների ցուցակ, ովքեր սպանվեցին 1915 թվականին։
1920 Ադուր Յասյան Կոստանդնուպոլիս Արշակ Եզդանյան 1914 թվականին Հնչակյան կուսակցությունը կազմակերպել էր ընդհանուր համագումար Ռումինիայում, Թալեաթին մահափորձ կազմակերպելու համար։ Ադուր Յասյանը դավաճանեց հայերին և Հնչակյան կուսակցության 21 անդամներ սպանվեցին։ Արշակ Եզդանյանը գնդակահարեց դավաճան Յասյանին։
Չկայացած դատավճիռներ[խմբագրել]
Դատավճռի ցուցակում էին նաև Օսմանյան կայսրության նախկին ռազմական նախարար Էնվերը և «Միություն և Առաջադիմություն կուսակցության» կոմիտեի գերագույն քարտուղար Նազիմը։ Նրանց հետապնդում էին, բայց մահապատիժը չիրականացավ։

Էնվերը Գերմանիայից Բաքվով անցել էր Միջին Ասիա։ Այստեղ նա ղեկավարել է հակախորհրդային բասմաչական շարժումը։ 1922 թվականին կարմիր բանակի հայազգի հրամանատր Հակոբ Մելքումովը գնդակահարել է Էնվերին Տաջիկստանում։
Նազիմը վերադարձավ Թուրքիա, որտեղ կարճ ժամանակ անց Քեմալ Աթաթուրքի դեմ մահափորձի համար մահապատժի է ենթարկվել։
Գործողության մասնակիցները[խմբագրել]

Արմեն Գարո (Գարեգին Պաստերմաջյան, 1872 - 1923)


Շահան Նաթալի (1884-1983)


Միսաք Թորլաքյան (1894 - 1968)


Արշավիր Շիրակյան (1902 - 1973)


Արամ Երկանյան (1895 - 1930)


Արտաշես Գևորգյան


Պետրոս Տեր-Պողոսյան


Ստեփան Ծաղիկյան (1886-?)


Սողոմոն Թեհլերյան (1897 – 1960)
Աղբյուրներ[խմբագրել]
Jump up ↑ 1919 թվականի թուրքական դատարանի մեղադրականում նշված է՝ ,Կա Տրապիզոնի նախկին երեսփոխան Հաֆիզ Մահմեդ-Բեյի ցուցմունքը, կապված Սև ծովում հայերին ջրախեղդ անելուն, երբ մանրամասները հայտնում են Թալեաթին, նա ոչինչ չի ձեռնարկում գեներալ-նահանգապետ Ջեմալ Ազմիի դեմ, որը և մեծացնում է Թալեաթի հանցանքը։» [1] (ռուսերեն)
Jump up ↑ Cleveland, William: A History of the Modern Middle East. Boulder: Westview Press, 2004. «World War I and the End of the Ottoman Order», 146—167. (անգլերեն)
Link to comment
Sosyal ağlarda paylaş

24-1915 olaylarında Ermeni özgürlük savaşçıları, hamile Türk kadınlarının karnını yarıp, bebeklerini çıkarma tekniği geliştirdi, ayrıca meme başlarından kolye yapma hobisini buldular.
Bu iki teknik günümüzde dahi kolay kolay kopyalanamaktadır, bu derece sapıklığa ulaşmak herkesin harcı değildir.
Link to comment
Sosyal ağlarda paylaş

×
×
  • Yeni Oluştur...