Jump to content
Forumu Destekleyenlere Katılın ×
Paticik Forumları
2000 lerden beri faal olan, çok şukela bir paylaşım platformuyuz. Hoşgeldiniz.

Bunları biliyormuydunuz ?

kenzap

Son yazan: kenzap
yeri: Garbage

 Paylaş

Öne çıkan mesajlar

kenzap Collaborator

kenzap

Mesaj tarihi:
Mesaj tarihi:

-18

Hak Kavramı Hak hukuken korunan ve sahibine bu korunmadan yararlanma yetkisini tanınan menfaattir I.-)Para ile ölçülebilen değeri bulunup bulunmadığı açısından malvarlığı hakları- şahıs varlığı hakları: A)Malvarlığı Hakları Para ile ölçülebilen bir değeri olan haklara (mamelek) denir.Haklar malvarlığının aktif borçlar ise pasif kısmını teşkil eder.Bunlar: 1.Alacak hakları: Bir kimseye (alacaklıya) bir başkasından (borçludan) bir şeyi vermesini,yapmasını veya yapmamasını isteme yetkisi sağlayan haklara denir.Bunu doğuran etkenlerin başında akitler (sözleşme) gelir.Haksız fiil sebepsiz zenginleşme veya çeşitli kanun hükümleri de bu hakları doğurabilir.Bu hakların özelliği sadece alacaklı ile borçlu arasında bir hukuki bağa dayanmasıdır.(borç münasebeti) başkası bu ilişkinin dışındadır. 2.Ayni Haklar:Bir kimseye bir mal üzerinde doğrudan doğruya hakimiyet sağlayan haklardır.Herkese karşı ileri sürülebilir. a)Eşya üzerinde sağlanan yetki Ayni haklar alacak haklarından farklı olarak daha sınırlı sayıdadır.Ancak kanunda öngörülen tipler çerçevesinde kurulur.Hak sahibine sağladıkları yetkiye göre ikiye ayrılırlar: aa)Mülkiyet hakkı:Hakkın sağladığı tam yetkiye denir.Sahibine usus fructus ve abusus un 3’ünü birden tanır.Mülkiyet hakkı hak sahibinin adedine göre ferdi mülkiyet ya da müşterek mülkiyet tarzında ayrılır.Birden çok şahıs bir maldaki mülkiyet hakkına pay sahibi bulunduğu takdirde müşterek mülkiyet ; aralarındaki ortaklık ilişkisi dolayısıyla bir mala ortaklaşa malik bulunuyorsa “iştirak halinde mülkiyet” söz konusu olur.Fakat bu ortaklık tüzel kişiliği bulunmayan ortaklıktır eğer bulunuyorsa müşterek değil tek şahıs mülkiyeti söz konusu olur.Tüzel kişiliği bulunmayan iştirak halinde mülkiyete yol açan ortaklık ancak kanunda belirtilen ortaklık olabilir ve elbirliği ortaklığı denir.Ortakların mal üzerinde teker teker bir hakkı yada payı yok tümü elbirliği ile malik olduğundan elbirliği mülkiyeti de denir. bb) Bir ayni hakkın mal üzerinde sağladığı yetki sınırlı ise buna “mülkiyetin gayrı ayni hak” denir.(sınırlı ayni hak).Mülkiyetin karşısında yer alan bu tür haklar sahibine mülkiyette bulunan yetkilerden birini veya ikisini sağlar.Sağladıkları sınırlı yetki açısından gruplara ayrılırlar: 1-) İrtifak Hakları:Malın malikine mülkiyete ait bazı yetkileri kullanmama veya bu yetkiyi sınırlı ayni hak sahibinin kullanmasına müsaade etme zorunluluğu yükleyen ve böylece malın sahibine usus ve fructus yetkisini sağlayan ayni haklardır.Hak sahibinin maldan yararlanması aktif şekilde olursa olumlu (geçit hakkı) malikin yetkilerini kullanmasını engelleme şeklinde olursa olumsuz (manzara kapatmama irtifakı)irtifak hakları söz konusu olur.Sağladıkları yetkilere göre irtifak hakları çeşitli isimler alır: İntifa hakkı bir malı kullanma ve semerelerinden yararlanma hakkıdır.Mülkiyete çok yakın yetki sağlar.Abusus yok usus ve fructus ise mülkiyete nazaran daha sınırlı. Buna karşılık intifa hakkı başkasında ait olduğu sürece böyle bir malın mülkiyeti de önemli yetkilerden mahrumdur.İntifa ile yükümlü mülkiyete çıplak mülkiyet denir.(kuru mülkiyet) Bir evde veya bir kısmında oturma yetkisi veren irtifak hakkına sükna hakkı denir.Hak sahibine bir gayrimenkulda inşaat yapma hakkı veya mevcut bir yapıyı koruma yetkisi veren hakka inşaat hakkı veya üst hakkı,bir Gmenkulde kaynaktan yararlanma yetkisi verene kaynak hakkı denir bunlar MK’de ayrı ayrı belirtilmiştir.Bir GM’den geçme yetkisi veren hakka ise geçit hakkı denir bu tip haklar ise MK’de diğer irtifaklar olarak belirtilmiştir.İrtifak haklarından intifa ve sükna hakkı ancak belli bir şahıs üstüne kurulabilir devredilemez ve miras yolu ile geçemez.Bu vasıflardan dolayı bunlara şahsi irtifaklar (şahısla kaim) denir. İnşaat kaynak ve diğer irtifaklar belirli bir şahsa tesis edilebileceği gibi gayrimenkul lehine de tesis edilebilir.Şahsa olursa “şahsi irtifak” gayrimenkul lehine tesis edilirse “arzi irtifak”(ayni irtifak da denir) söz konusu olur. 2-)Rehin Hakları: Bunlar hak sahibinin alacak hakkını teminat altına alan ve alacak tahsil edilmediği zaman alacağın rehin konusu malın satılarak elde edilecek parayla karşılanma yetkisi tanıyan haklardır.”Fer’i ayni haklar”da denir.GM rehni 3 tipten birine uygun olarak tesis edilebilir. -İpotek -İpotekli borç senedi -İrad senedi 3.)Gayrimenkul Mükellefiyeti:Bir GM malikinin mülkü dolayısıyla o GM karşılık olmak üzere diğer bir kimse lehine bir şey yapmaya ya da vermeye mecbur tutulmasıdır. b)Eşya üzerinde doğrudan doğruya hakimiyet: Ayni haklar hak sahibine tanınan yetki bakımından ona hakkın konusu eşya üzerinde doğrudan doğruya hakimiyet sağlarlar.Menkullerde bu hakkı açıklayan unsur o mal üzerinde zilyedlik adı verilen tasarruf GM’de ise hakimiyeti açıklayan tapu sicilindeki kayıt (tescil) dir. Borç ilişkisinin sadece alacaklı ile borçlu arasındaki bir bağ olması 3. kişileri ilgilendirmemesi alacak hakkının nisbi bir hak olarak nitelendirilmesine yol açar. (alacak hakları) Ayni hak ise eşya üzerinde doğrudan hakimiyet sağlar.Hakimiyet doğrudan olunca hak sahibi herkesten bu hakimiyetini ihlal etmemesini isteyebilir.Bu sebeple ayni hakların mutlak hak olduğu ifade edilir. c)Herkese karşı ileri sürülebilirlik: Eşya üzerinde doğrudan doğruya hakimiyetin temel sonucu herkesin bu hakimiyeti sağlayan hakka riayet etme ve o hakkı ihlalden kaçınma mecburiyetidir.Ayni hakkı kim ihlal ederse hak sahibi hakkına riayet etmesini ondan isteyebilir.İstihkak davası malikin haksız olarak malını elinde tutan kimseden bunu geri almasını müdahalenin men’i davası ise mülkiyete vaki ve devam eden tecavüzün önlenmesini sağlar. 3.Maddi Değeri olan Yenilik Doğuran Haklar: Hak sahibine tek taraflı irade beyanında bulunarak ,yeni bir hukuki ilişki kurmak mevcut bir hukuki ilişkiyi değiştirmek yahut sona erdirme yetkisini tanırlar.İştira hakkı tek taraflı bir beyanla alım satım ilişkisi kurulmasını sağlar.Bir boşanma sebebi ortaya çıkınca boşanma davasını açma hakkı da yenilik doğuran haktır. Bunlardan iştira hakkı malvarlığı hakları arasında yer alır boşanma davası açma hakkı da şahıs varlığı hakları arasında yer alır. 4.Fikri Haklar: Şahısların zeka düşünce ve yaratıcılık kısacası fikir ürünleri üzerindeki haklarıdır.Eser sahibinin eseri üzerinde fikri hakkının mali ve manevi yönü vardır. Şahıs Varlığı Hakları: Değeri para ile ölçülemeyen şahsın manevi dünyasına ilişkin olan haklardır.Bunların başında şahsiyet (kişilik )hakkı gelir.Şahıs varlığı hakları kural olarak başkasına devredilemediği gibi mirasçıya da geçemez. II.-)İleri sürülebileceği çevre açısından:Mutlak Haklar Nisbi Haklar 1)Mutlak Haklar: Hak sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.Herkes bunlara uymak ve ihlal etmemekle yükümlüdür.Eşya üzerindeki ayni haklar mutlak haklardır. 2)Nisbi Haklar: Belirli bir şahsa ya da sınırlı bir grup teşkil eden belirli şahıslara karşı ileri sürülebilen haklardır.Bunlara sadece hakkın kendilerine karşı ileri sürülebilen şahıslar uymak zorundadır.Alacak hakları yenilik doğuran haklar aile hukuku kökenli haklar bu türdendir. Kanun tanıdığı şerh mekanizmasıyla nisbi hakların bazılarının ileri sürülebileceği çerçeveyi genişletmek suretiyle bunların etkisini kuvvetlendirme yolunu açmıştır.Bu yüzden bu haklar ikiye ayrılır: a)Alelade nisbi haklar:Ancak belirli bir şahsa veya şahıslara karşı ileri sürülebilen daha geniş bir kitleye karşı kullanılma imkanı olmayan sıradan nisbi haklardır. b)Etkisi kuvvetlendirilmiş nisbi haklar:Bunlar ta pu siciline “şerh” adı verilen bir kayıt yapılması imkanını veren nisbi haklardır.Şerh verilebilecek haklar belirtilmiştir. (sözleşmeden doğan iştira şuf’a vefa rehinli alacaklının boş dereceye ilerleme hakkı bağışlamadan rücû şartı ve adi kiradan hasılat kirasından ve GM satış vaadinden doğan haktır. III-)Kullanılmasının Etkisi Bakımından Alelade Haklar-Yenilik Doğuran Haklar Bir kısım haklar hak konusunda bir hakimiyet,bir kısmı bir şahıstan bir edimi talep etme yetkisi verdiği halde bir kısım haklar ise kullanılmakla yeni bir durum ortaya çıkması sonucu doğururlar.(Yeni bir hukuki ilişki mevcudun değişmesi ya da sona ermesi).Bunlara yenilik doğuran haklar denir. 1)Çeşitleri: a)Yöneldiği sonuç açısından:Bu açıdan 3 grupta toplanır: aa)Kurucu yenilik doğuran haklar:Yeni bir hukuki ilişkinin doğmasına yol açan haklardır. İştira: (alım) hakkı) :Hak sahibine tek taraflı bir beyanla gayrimenkulun alıcısı olabilme hakkını sağlayan haklardır. Şuf’a (önalım) hakkı: Bir GM’ nin 3. bir şahsa satımı halinde bu hakka sahip olanın tek taraflı bir beyanla GM’ nin alıcısı olma hakkını sağlayan haklardır. Vefa (geri alım) hakkı:GM’ yi devretmiş olan bir şahsın tek taraflı bir beyanla GM’ yi geri alma yetkisi sağlayan haklardır. bb)Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar:Hakkın kullanılmasıyla mevcut olan bir ilişkide değişiklik meydana getiren haklardır.Seçimlik borçlarda seçim hakkını kullanma bu gruptaki haklardandır. cc)Bozucu Yenilik Doğuran Haklar:Hukuki ilişkiyi bitiren haklardır.Vekilini azletmek veya haklı olarak hizmet sözleşmesini feshetmek bu tip haklardandır. b)Hakkın kullanılış tarzı bakımından:Bu hakların kimi şahsa tek taraflı irade beyanıyla kimi de bir kamu makamına ya da mahkemeye başvurularak olur.Beyanla olursa yenilik doğuran muamele(iştira), mahkemeye müracaatla olursa yenilik doğuran dava söz konusu olur.(evliliğin butlanı) 2)Vasıfları: a)Yenilik doğuran hakların kullanılmasına ilişkin beyanın hüküm ifade etmesi prensip itibariyle herhangi bir şarta bağlanamaz. b)Yenilik doğuran haklar için prensip itibariyle zamanaşımı söz konusu olmaz. c)Yenilik doğuran haklar usulüne uygun biçimde kullanılmasıyla sona ererler. d)Yenilik doğuran hak kullanılıp sonuç meydana geldikten sonra bundan geri dönülmez. IV)Kullanma Yetkisi açısından:Şahsen kullanılması zorunlu (Münhasıran şahsa bağlı) olan ve olmayan haklar: Hakların çoğunluğu hak sahibince kullanılması zorunlu olmayıp bu konuda başka bir şahsı yetkili kılmak mümkün iken bir kısmında ise hakkın hak sahibince kullanılması gerekir.Bunlara münhasıran şahsa bağlı haklar denir.Nişanlanma,nişanı bozma evlenme bu tip haklardandır.Karar verme yetkisi başkasına devredilemez ama hukuki işlem yapmak için avukatlara vekalet verilebilir. Bu haklar mirasçıya da geçmez. V)Bağımsız olup olmama açısından:Bağımsız Haklar-Bağlı Haklar 1)Bağımsız Haklar:Hak sahibinin doğrudan doğruya sahip olduğu haklardır. (şahsiyet,mülkiyet alacak,iştira) 2)Bağlı Haklar:Bağlı oldukları hak ve ilişkiye göre ayrılırlar. a)Eşyaya bağlı haklar:Bir kimsenin şahsıyla değil bir mala malik olması sebebiyle sahip olduğu haklardır.Hakkın bağlı olduğu mülkiyetin kaderine tabidir. b)Alacağa bağlı Haklar:Kişinin alacağa sahip olduğu için sahip olduğu haklardır.Bir alacağı teminat altına alan rehin hakkı alacağa bağlı bir ayni haktır.Bir alacağa bağlı haklara fer’i haklar denir(ikincil).Bağlı oldukları alacağın kaderine bağlıdır. c)Borç İlişkisine Bağlı Haklar:Kira ilişkisinde kiralayanın fesih hakkı borç ilişkisine bağlıdır.Kiralayan bu ,ilişkiden doğan alacağını başkasına temlik etse dahi akdi fesih yetkisi kendisinde kalır çünkü alacağa değil borç ilişkisine bağlı bir haktır. d)Bir Topluluğa Mensup Olmaya Bağlı Haklarerneklerde üyelerin hakları böyledir.(toplantıya katılma oy kullanma) 3)Hak Sahibi:Menfaati hukuken korunan şahıstır.Şahıslar sadece insanlar değildir.Dernekler ve ticari şirketler de şahıstır.İnsanlara gerçek kişiler diğerlerine tüzel kişiler denir.Bağımsız haklarda hakkın sahibi belli olduğu halde bağlı haklarda hakkın sahibi hakkın bağlı olduğu ilişkiye göre değişir. 4)Hakların İktisabı ve Kaybedilmesi:Bir şahsın bir hakkın sahibi olmasına hakkın iktisabı;hak sahibi durumundan çıkmasına ise hakkın kaybedilmesi denir.Bunlar bir hukuki muamele ya da hukuki fiil sonucu olur.



ben hak kavramı ve çeşitlerini tam haliyle 45 dk içinde öğrenemye çalıştım bu özeti
Link to comment
Sosyal ağlarda paylaş
Ekmek Mentor

Ekmek

Mesaj tarihi:
Mesaj tarihi:
Saeros said:
ahah, okudum sandınız deYil mi?

hayır, "ooo, portakalı soydum, başucuma soydum" falan diye tek tek kelimeleri parmağımla dürttüm, tüm tekerleme haznem bittiğinde parmağımın altındaki kelime "nisbi"ydi. çok heyecan yaşadım kaibm küt küt atıyor.

katılıyorum
Link to comment
Sosyal ağlarda paylaş
 Paylaş
Konu listesine dön
×
×
  • Yeni Oluştur...