Isiktan hizli isik?

[Hergonan]

Ok.. isik hizi su anki evrenimizdeki en yuksek hiz...
Bilim adamlari cesitli nesneleri isik hizinin biraz daha altinda hareket ettirebiliyorlar.
Simdi bu nesnelere (ya da herhangi hareket eden bir nesneye) bir ampul koysak...
Bu ampulden cikan isik, ileriye dogru giderse isik hizindan "nerdeyse 2 kat" daha hizli gitmez mi?
Eger isik geriye dogru giderse, "nerdeyse 0" hizinda gitmez mi?

PS: Evet turkcem birazcik bozuk :/

[BonePART]

yannis bilmiyosam
relativism den sadece massi olan objeler etkileniyo
bu nedenle isik gibi masse sahip olmayan obhelerde basit newtonian kanunlara sabit kalip
isik isik hizinda hareket eder demek durumundayiz

[Lexius]

şöyle bişey desem açıklayıcı olur mu yamulmuyosam tabi... bak şimdi bi arabadasın.. elinde bi tüfek var . araba 100km hızla gidiyo. attığın mermi ise 350km hızla gidiyo diyelim.. sen mermiyi attığında 450 ile mi gider 350 ile mi? :)

[BonePART]

450 ile gider
zaten obur turlu ucaktan roket kursun mursun atamazsin
ama isik ayri bi durum
cunku isik bi obje deil

[Cuce]

quantum fiziği, relativite, osman abı falan gıbı kavramlar var ışığın hareketini anlatmak için.

ama cevap basitve hayır dah ahızlı gitmiyo , arabanın farından cıkan ışık, benım elimde tuttuğum fenerdne cıkan ışıktan.

[Ardeth]

Hergonan said:

Ok.. isik hizi su anki evrenimizdeki en yuksek hiz...
Bilim adamlari cesitli nesneleri isik hizinin biraz daha altinda hareket ettirebiliyorlar.
Simdi bu nesnelere (ya da herhangi hareket eden bir nesneye) bir ampul koysak...
Bu ampulden cikan isik, ileriye dogru giderse isik hizindan "nerdeyse 2 kat" daha hizli gitmez mi?
Eger isik geriye dogru giderse, "nerdeyse 0" hizinda gitmez mi?

PS: Evet turkcem birazcik bozuk :/

Işık hızına yaklaştıkça sadece zaman ve mesafe daralması olmuyor aynı zamanda vektörel toplama kuralları da değişiyor.

Senin dediğin durumda bashsettiğin hızı bulmak için

(v+u)/(1+(u.v/c^2)) formülünü kullanabilirsin

burda (gerçi aklınız karışmasın diye +,- eksi işaretlerini düzelttim aslında v-u ama o noktaya geliyor zaten). v cismin hızı u'da ışık hızı. Diyelim misal v=0.9c olsun u=c olsun
1.9c/(1+0.9c^2/c^2)=c

Gördüğün gibi lambadan çıkan ışığın hızı hala c. Tadaa (zaten ışığın hızı her referansa göre c'dir kavramı relativitenin temel taşlarından biridir).

Bu da yetmediyse formülün çıkarılışını gösterebilirim ve de daha detaylı açıklayabilirim.

Aynı şekilde birbirine 0.9c ile yaklaşan iki cisim olsun. Normal vektörel toplama göre bunlar birbirini 1.8c ile yaklaşıyormuş gibi görmeli ama bu formüle koyunca 0.98c gibi birşey çıkıyor.

[Ardeth]

Lexius said:

şöyle bişey desem açıklayıcı olur mu yamulmuyosam tabi... bak şimdi bi arabadasın.. elinde bi tüfek var . araba 100km hızla gidiyo. attığın mermi ise 350km hızla gidiyo diyelim.. sen mermiyi attığında 450 ile mi gider 350 ile mi? :)

450 ile bu da normal vektörel toplam ya da galileo relativizmi oluyor, az önceki mesajımda anlattığımın tersine.

[Hergonan]

Hmm anladim
Cevaplariniz icin sagolun

[KillJoy]

Tiftik Hızı var ışık hızından daha hızlı..
D:

[Zheld]

einstein dememişiydi ya
kolumda saat var bide ileride saat kulesi var ışık hızında gidersem kolumdakşi saatle kule saati arasında fark olurmu hangisi gerçektir benim için böyleydi galiba
ışık hızında giden araca ampül takarsan ampül hızı aynı hızda devam

[Zheld]

KillJoy said:

Tiftik Hızı var ışık hızından daha hızlı..
D:

KENE ahuah pantolonum cebinde biriken tiftiği atmamıştım 1 hafta o bölümden sonra

[Ardeth]

Zheld said:

einstein dememişiydi ya
kolumda saat var bide ileride saat kulesi var ışık hızında gidersem kolumdakşi saatle kule saati arasında fark olurmu hangisi gerçektir benim için böyleydi galiba
ışık hızında giden araca ampül takarsan ampül hızı aynı hızda devam

Einsteinin saati geride kalır. Işık hızıyla gidebilmek için önce o hıza ivmelenmen lazım, ben de henüz genel relativite görmesem bile şunu söylemem mümkün ki: hız relatif olsa bile ivmelenme relatif değildir, einstein ivmeleneceği için zaman daralması onun "frame"inde olacak, dolayısıyla hem saati geride kalacak hem einstein saatinde geçen süre kadar "yaşamış" olacak. zira fakat kütleli bir maddenin ışık hızında gittiğin söylemek problematik, gidemez, ayrıca ışık hızında giden ağırlıklı birşey teorik olarak bir noktadan diğer noktaya sıfır saniyede gider ve o mesafe onun için 0 metredir gibi bana saçma gelen ve bana bırakın sadece ışık ışık hızında gitsin dedirttiren durumlar var. Işık hızında giden ampüle ampül takmayalım o yüzden, ama takarsak bile

(c+c)/(1+(c.c/c^2)) = c çıkıyor yine gördüğünüz gibi. Işık hızında giden bir araca ampül taksan bile ondan çıkan ışık hızı o araca göre ışık hızında olacak evet ama bize göre de ışık hızında olacak. hep aynı hep aynı, ışığın hızı herhangi bir frame'e göre aynıdır.

zaten arkadaşlar şunu belirteyim, bu kurallar bulunup da sonra ışık hızı her referansa göre sabittir, ve ışık hızı geçilemez denmiyor. Işık hızının her referansa göre sabit olduğu kabul edilerek bu formüller çıkartılıyor dolayısıyla, arabaya takılan ampülden falan 1.4c hızıyla ışık çıkmasını beklemeyin, çıkmaz. Formüller öyle olmadığı üzerine yaratılmış.

Ha bu bilgi nerden geliyor derseniz ya deneysel diyebiliriz ya da maxwell denklemlerinden çıkıyor diyebilirsiniz. Einstein da ışığın hızı her referansa göre sabittir diyerek yola çıkıyor.

Ayrıca Kene ftw kaşııııııııııık

[Zheld]

Ardeth said:

Zheld said:

einstein dememişiydi ya
kolumda saat var bide ileride saat kulesi var ışık hızında gidersem kolumdakşi saatle kule saati arasında fark olurmu hangisi gerçektir benim için böyleydi galiba
ışık hızında giden araca ampül takarsan ampül hızı aynı hızda devam

..zira fakat kütleli..

burayı düzelt be abi

Ardeth said:

(c+c)/(c+(c.c/c^2)) = c çıkıyor yine gördüğünüz gibi. Işık hızında giden bir araca ampül taksan bile ondan çıkan ışık hızı o araca göre ışık hızında olacak evet ama bize göre de ışık hızında olacak. hep aynı hep aynı, ışığın hızı herhangi bir frame'e göre aynıdır.

Şey gibi değilmi sonsuz+sonsuz=sonsuz

Einsteinin saati geri kalır ama einsteinde geri kalmazmı onun için gerçek zaman kolundaki saat değilmidir
güzel aydınlatıyorsun aydınlat abi=)

Ardeth said:

Ayrıca Kene ftw kaşııııııııııık

hell yea

[Ardeth]

Zira fakat kelimelerin arka arkaya kullanmayı ben çok severim :p

Şimdi şöyle açıklayayım arkadaşlar kısaca (yanlız burdaki miktarları şimdi kafadan sallayacağım ama hepsi einsteinin gittiği hıza göre bulunan şeylerdir, sabit ve tek rakam değillerdir).

Sallayalım ki einstein ışık hızına yakın v hızında saat kulesine doğru gitsin. Einstein ile saat kulesi arasında x metre olsun olsun.
Bu durumda olaya iki noktadan (frame'den) bakmamız lazım.
Biz kuleyle beraber sabit duran insanlar einsteini v hızın gidiyor göreceğiz ve dolayısıyla aslında x/v zamanda kuleye varması gerektiğini düşüneceğiz. Fakat einsteinin kolundaki saate biz baktığımız zaman (en tepede belirttiğim gibi einsteinin hızına göre değişecek bir miktarda), o saatin daha yavaş ilerlediğini göreceğiz. Yani x/v zaman geçmek yerine adamın saatinde bize göre x/2v (yani yarısı: tekrar uyarıyorum 1/2 miktarını şimdi kafadan salladım, bu miktar adamın hızına göre değişen birşeydir) zaman geçecek.

Peki einsteinin hareket ettiği "çerçeve"de ne olacak. O kendi saatini normal bir hızla ilerliyor görecek. Fakat ona göre de kendisiyle saat kulesi arasındaki mesafe x/2ye düşmüş olacak. Kendisi zaten v hızında gittiği için x/2v sürede oraya vardığını düşünecek.

Her iki durumda einstein için geçen zaman x/2v çıkıyor. Zaten einsteinin temel postulatelarından biri, iki framede relativistik etkiler bile gözükse sonuç her zaman aynı olmalıdır fikri. Dolayısıyla bu gibi durumlarda teorik olarak öelişki oluşturan birşeyler olmamalı, varsa bile bu bizim düşünme hatası yaptığımızı gösterir.

Ha ama şunu da sakın aklınızdan çıkarmayın, ışık hızına yakın gidem adam falan gibi fikirler çok fantasik ve uzak şeyler(çoook çoook), sadece bir analoji yapmak için kuruluyor ve durumu çok fantastik bir hale getiriyor. Şu sıralar bu deneyleri ancak proton, electron gibi oldukça küçük parçacıklarla yapabiliyorlar, onu yaparken bile milyonlarca volt gücünde elektromanyetik alanlar yaratmak gerekiyor, pahalı bir iş yani. Newton yasalarına göre bir cismi x den 2x hızına ve 2x hızından 3x hızına çıkartmak için aynı süre boyunca aynı miktarda kuvvet uygulamak yeterli. Ama hız ışık hızına yaklaşınca durum çok farklılaşıyor, birşeyi 0.95 c'den 0.99 c'ye çıkarmak, o şeyi 0.5cden 0.9cye çıkarmaktan çok daha zor. Bu tür deneylerde de geçen süreyi, parçacığın ışıması gibi şeylerle ölçüyorlar, saat gibi ölçüm birimleri ile değil.

ayrıca sonsuz+sonsuz=sonsuz analojisinin bu duruma uygulanabildiğinden emin değilim. Sadece bu formüllerin çıkarılış şekli ile ilgili bir durum o, vektörel kanunlar değişiyor.

[Ardeth]

Bir de formüllerde dikkatsizlik hatası vardı onları düzelttim u+v/(1+u.v/c^2) olacak u+v/(c+u.v/c^2) değil böylece her iki durumda da 2c/2 = c çıkıyor

[Zheld]

diyorum bi saattir bi sorun var
saol

[axedice]

lol çok iyiydi bu. Ardeth sen de sınıf başkanısın anladık abartmana gerek yok :P

Ben başka bişey sormak istiyorum şimdi, ışıktan hızlı ne gider? Mesela haberleşebilir miyiz? Şöyleki ayıklanmış ve izole edilmiş bi quantum sisteminde çökme yaşanınca sistemin öbür ucundan bunu anlayabilsek. Ve bir kaç ışık yılı mesafedeki iki noktayı izole edebilsek.. Mors alfabesiyle haberleşebilir miyiz misal? Quantum bilgisayarlarındaki gibi bi izolasyondan bahsediyorum, gerçi o da çok teoride kalan bişey.

[Fistan]

said:

Bilim adamlari cesitli nesneleri isik hizinin biraz daha altinda hareket ettirebiliyorlar.

biraz?

[Sly-One]

newton fiziği ile, quantum fiziğini birbirine karıştırmayın.
o hızlarda, o küçüklüklerde geçerliliğini yitiren, başka şekilde açıklanan kurallar var.
Bir maddeyi ışık hızına çıkarabilmek için, o maddeyi ışık fotonu kadar küçültebilio olman lazım. O yüzden diğer hızlandırıcılar tam olarak o kadar hıza ulaştıramıyorlar. Yani maddeyi o hıza çıkarman İMKANSIZ, ki herhangi bir ışık kaynağını o hıza çıkaramaman demek oluyor bu, ancak ışığın kendisi o hızda gider. basit.

[Fortuna]

Ardeth said:

Ha ama şunu da sakın aklınızdan çıkarmayın, ışık hızına yakın gidem adam falan gibi fikirler çok fantasik ve uzak şeyler(çoook çoook), sadece bir analoji yapmak için kuruluyor ve durumu çok fantastik bir hale getiriyor. Şu sıralar bu deneyleri ancak proton, electron gibi oldukça küçük parçacıklarla yapabiliyorlar, onu yaparken bile milyonlarca volt gücünde elektromanyetik alanlar yaratmak gerekiyor, pahalı bir iş yani.

Sly zaten Ardeth:"hadi ışık hızına çıkıyoz dayım ışık hızında gidiyo benim!11!!1" demedi.

[Ardeth]

Şu grafiği çizersem neden kütleli bir cismin ışık hızına ulaşamayacağını görsel olarak anlatmış olurum. x ekseni hız, y ekseni o hıza ulaşmak için uygulanması gereken kuvvet toplamı.

grafik neyi anlatıyor: relativistik hızın görülmediği hızlarda, cismin hızını değiştirmek için her seferinde sabit sürede kuvvet uygulandığını düşünürsek, relativistik olmayan düşük hızlarda bir cismi x'den 2x'e çıkarmak için gereken kuvvet (unutmayın uygulama süresi aynı), 2x'den 3x'e çıkarmak için gereken kuvvetle aynı. ama x relativistik bir hız ise, 2x hızını 3x hızına çıkarmak için gereken kuvvet, x'i 2x e çıkarmak için gerekenden daha fazla. Ve bu ikisi arasındaki fark ışık hızına yaklaştıkça artıyor. En son protonları ve elektronları sanırım 0.98c 'ye çıkarmışlardı.

[Sly-One]

Fortuna said:

Ardeth said:

Ha ama şunu da sakın aklınızdan çıkarmayın, ışık hızına yakın gidem adam falan gibi fikirler çok fantasik ve uzak şeyler(çoook çoook), sadece bir analoji yapmak için kuruluyor ve durumu çok fantastik bir hale getiriyor. Şu sıralar bu deneyleri ancak proton, electron gibi oldukça küçük parçacıklarla yapabiliyorlar, onu yaparken bile milyonlarca volt gücünde elektromanyetik alanlar yaratmak gerekiyor, pahalı bir iş yani.

Sly zaten Ardeth:"hadi ışık hızına çıkıyoz dayım ışık hızında gidiyo benim!11!!1" demedi.

ben o yazıyı ardeth e yazmadım ki sevgili sazan arkadaşım.

[Ardeth]

axedice said:

lol çok iyiydi bu. Ardeth sen de sınıf başkanısın anladık abartmana gerek yok :P

Ben başka bişey sormak istiyorum şimdi, ışıktan hızlı ne gider? Mesela haberleşebilir miyiz? Şöyleki ayıklanmış ve izole edilmiş bi quantum sisteminde çökme yaşanınca sistemin öbür ucundan bunu anlayabilsek. Ve bir kaç ışık yılı mesafedeki iki noktayı izole edebilsek.. Mors alfabesiyle haberleşebilir miyiz misal? Quantum bilgisayarlarındaki gibi bi izolasyondan bahsediyorum, gerçi o da çok teoride kalan bişey.

Bunu yeni gördüm, teorik olarak ışıktan hızlı bilgi iletimi için sadece ışıktan hızlı giden birşeyler olması lazım. Ama bugün bilinen formülasyonla böyle bir durumda daha sen bilgiyi iletmeye başlamadan bilgi gitmesi gereken yere varmış oluyor gibi garip durumlar mevcut olur sanıyorum ki. Birşeyin ışıktan hızlı gittiğini bulurlarsa relativistik mekanik formüllerini biraz cilalamaları gerekir ama muhtemelen newton mekaniği gibi tamamen yanlıştır denemez sadece üzerine ek yapılması gerekir, zira deneysel olarak kullanışlığını kanıtlamış formüller. Quantum bilgisayarlarının gerçek olması için bir bilgi kanallarının uzun bir süre quantum coherence statinde tutulması lazım yani tüm kanalların aynı state'te olması lazım. Fakat bu olayın uzun süre devamlılığı ancak 3-4 K gibi çok düşük sıcaklıklarda veya büyük derecede enerji verildiğini de sisteme oluyor diye biliyorum. Ancak bu quantum coherence sağlandığınıda bir kanaldan paralel hatlarda bir sürü bilgi işlemi yapabiliyorsun. Ama bu konudaki bilgilerim benim daha ziyade kültürel, çok teknik olarak bilmiyorum quantum mekaniğini ve bilgisayarlarını. Şu an sadece bilgisayaları üretmekteki sorunun yukardaki olay olduğunu biliyorum. Ama millet ilerde çıkar diye o çeşit bilgisayarlarda kullanılabilecek kodlar üretmeye başladı.

Bir de bazı insanlar vücudumuzdaki bazı olayların da aynı mantıkla işleyebileceğini savunuyor ve bir proteinin alabileceği milyarlarca farklı şekli kendini quantum coherece haline sokmak suretiyle tüm farklı şekilleri "deneyerek" gözlemlenen doğru şekle ulaşma süresinde o şekli bulabileceğini savunuyorlar. çok fantastik, şu sıralar ona bakınıyorum

[Slat]

Bildiğim kadarıyla Einstein aksini kanıtlayana kadar zaten bu görüş savunuluyordu?

[Ardeth]

Einstein aksini kanıtlayana kadar ışığın aether diye bir referans frame'inde hareket ettiği fanatik bir şekilde savunuluyordu. ama o fikir ne maxwell denklemlerinden çıkan sonuçlara ne de einsteinin açıklamasına uyuyordu ve dolayısıla unutuldu gitti. hatta ışık hızının her referansa göre sabit olduğunu bulan adamın amacı aslen aether'in varlığını kanıtlamaktı, fakat tam tersi oldu. Kendisi koyu bir aether inanıcısıymış ve bulduğu sonuçlar yüzünden üzüntüden kahrolmuş adam aynı deneyi defalarca tekrarlamış hehe