Linux rehberi

[Tyrande]

Linux Kurulumu ve Başlangıç
İçindekiler

2.1. Giriş
2.2. Mevcut Dağıtımlar
2.2.1. Slackware
2.2.2. Red Hat
2.2.3. Debian
2.2.4. InfoMagic
2.3. Ne Şekilde Bulabilirim?
2.3.1. CD-ROM
2.3.2. Internet
2.3.3. NFS
2.3.4. Sabit Disk
2.4. Sabit Disk Üzerinde Linux İçin Yer Açmak
2.5. Bilgisayarın Linux ile Açılması
2.5.1. Ön Hazırlıklar
2.5.2. Örnek FDISK Çalışması
2.5.3. Setup Programı
2.5.4. Yapılandırma
2.5.5. Makinayı Açmak
2.6. LILO Yapılandırması
2.7. Sorun Çıktığında
2.8. Başlangıçta
2.9. Linux Komut Yapısı
2.10. Dosya ve Dizin Yapısı
2.10.1. Dosya Listesi ve İçeriklerinin Görüntülenmesi
2.10.2. Dosyaların Kopyalanması
2.10.3. Dosyaların Silinmesi

2.1. Giriş
Linux hakkında ilk belgeler yazıldığında, Linux çalıştırabilecek bilgisayarların özellikleri önemliydi. Linux 32 bitlik bir işletim olduğundan en az 80386SX işlemcilerle çalışmaktadır. 8086 ve 80286 işlemcili IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar Linux tarafından desteklenmemektedir. Hafıza olarak en az 4 Mbyte RAM (yoğun işlemler için 12 veya 16) tavsiye edilmektedir. Teknik olarak 2 Mbyte ile de çalışabilmesi gerekir. Pratik olarak bugün piyasada bulunan hemen hemen her IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarda Linux çalışabilmektedir.
8 Mbyte RAM'a sahip herhangi bir 486 üzerinde hemen hemen her türlü uygulama rahatlıkla çalıştırılabilmektedir. Tabii ki daha fazla RAM ve daha hızlı işlemciler sistemin genel olarak daha hızlı çalışmasını sağlayacaklardır.

Linux tarafından desteklenen donanımlar her geçen gün değişiyor. Bilgisayarınızda bulunan herhangi bir donanımın desteklenip desteklenmediğini Hardware-HOWTO dosyasından öğrenebilirsiniz.

Yine de daha önce yazılanları kısaca tekrar edersek,


Kişisel bilgisayarlarda INTEL, AMD, CYRIX şirketlerinin tüm 80386, 486, 586, 686, Pentium, PentiumPro işlemcileri
Tüm IDE, MFM, RLL sabit diskler
Çoğu SCSI sabit disk denetçileri
Çoğu ethernet ve G/Ç kartları
Birçok VGA, SVGA, EGA, HERCULES görüntü kartları
Linux tarafından desteklenmektedir.

Linux başka işletim sistemleri ile aynı sabit diskte bulunabilir. Makinanıza Linux yüklemek için mevcut işletim sisteminizi kaldırmak zorunda değilsiniz. Fakat yine de Linux yükleyebileceğiniz bir miktar alan ayırmak zorundasınız. Bir bilgisayara Linux yüklemek için bilgisayarınız üzerinde bir başka işletim sisteminin bulunmasına gerek yoktur, Linux tam anlamıyla kendi başına çalışabilen bir işletim sistemidir.

``Linux sabit disk üzerinde ne kadar yer kaplar?'' sorusuna kesin bir cevap vermek oldukça zor, zira bu hangi yazılımları yükleyeceğinize ve ne kadar kullanıcı alanı istediğinize çok bağlıdır. Yine de kaba rakamlar vermek gerekirse, 40 Mbyte'lık bir alana çalışılabilir durumda ve işinizin çoğunu görebilecek bir Linux kurulabilir. Tüm paketleri yüklemeye kalktığınızda ise kabaca 250 Mbyte kadar yer kaplayacaktır.

Linux, çok çeşitli gruplar tarafından sürekli geliştirilen bir işletim sistemidir. Belirli kişiler ve topluluklar Linux için geliştirilen temel işletim sistemini ve uygulama yazılımlarını bir araya getirerek dağıtımlar oluştururlar. Bir Linux dağıtımı temel olarak bir makineye Linux kurmak ve o bilgisayar üzerinde Linux'la çalışmak için gerekecek tüm yazılımları ve paketleri içerir, bu yazılımların yüklenmesi için bir yükleme yazılımı sağlar.

Şu an mevcut çok çeşitli Linux dağıtımları mevcuttur. Bu dağıtımlar içerdikleri paketler ve yükleniş şekilleri açısından bazı ufak tefek farklılıklar gösterseler de temelde aynı işletim sistemini yüklerler. Bir Linux dağıtımı bir araya getirildiği zamandaki güncel işletim sistemini içermektedir. Örnek olarak Linux işletim sisteminin temeli olan çekirdek neredeyse her hafta yenilenerek geliştirilmektedir. Oysa dağıtımlar senede ancak birkaç kere oluşturulurlar.

Linux dağıtımları geleneksel olarak CD'ler halinde hazırlanır.

2.2. Mevcut Dağıtımlar
Yaygın olarak kullanılan dağıtımlar aşağıda yer almaktadırlar. Burada anlatılacak olan kurulum bilgileri, Linux Slackware dağıtımına sahip olduğunuz farzedilerek hazırlanmıştır.

2.2.1. Slackware
Belki de en yaygın olarak yer alan dağıtım Slackware dağıtımıdır. Bu belge boyunca anlatılacak olan komutlar ve sistem özellikleri Slackware dağıtımına göre düzenlenmiştir. Diğer dağıtımlar için anlatılan işlemlerin karşılıkları için dağıtım hakkındaki açıklamalara başvurabilirsiniz. Slackware dağıtımlarının temin edilebileceği yerler,

Slackware dağıtıcısı Walnut Creek
Orjinal Slackware FTP arşivi
Türkiye içerisinde Slackware Dağıtımı bulunduran bazı FTP arşivleri:


Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Ege Üniversitesi
Akdeniz Üniversitesi
İstanbul Teknik Üniversitesi

2.2.2. Red Hat
Genel dağıtım

Red Hat Software
3201 Yorktown Rd, Suite 123 DeKalb Center
Durham, NC 27713
Internet adresi: [email protected]
RED-HAT Linux dağıtımı WWW sayfası

Orjinal RED-HAT FTP arşivi Türkiye içerisinde Red Hat dağıtımı bulunduran FTP arşivleri

Ege Üniversitesi

ODTÜ


2.2.3. Debian
Genel dağıtım

The

[Tyrande]

Part-2
1.1. Giriş
Linux, serbestçe dağıtılabilen, çokgörevli, çok kullanıcılı UNIX işletim sistemi türevidir. Linux, Internet üzerinde ilgili ve meraklı birçok kişi tarafından ortak olarak geliştirilmekte olan ve başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere birçok platformda çalışabilen ve herhangi bir maliyeti olmayan bir işletim sistemidir.
UNIX 70'li yılların ortalarında büyük bilgisayarlar üzerinde çok kullanıcılı bir işletim sistemi olarak geliştirilmiştir. Zaman içerisinde yayılmış ve birçok türevi ortaya çıkmıştır. UNIX ismi UNIX Research Laboratories INC şirketinin tescilli markası olduğundan dolayı birçok şirket, aynı temele dayanan işletim sistemleri için değişik isimler kullanagelmişlerdir. Örnek olarak


Hewlett-Packard HP-UX
IBM AIX
Sun Microsystems SunOS
kullanmaktadırlar. Bugün kişisel bilgisayarlardan süper bilgisayarlara kadar biçok bilgisayar için yazılmış bulunan UNIX türevleri mevcuttur. Ne var ki bu türevlerin çoğu gelişimi belirli bir noktada durmuş ve yüksek fiyatla satılan ticari yazılımlardır.

Linux, temel olarak Finlandiya Üniversitesinde öğrenci olan Linus Torvalds'ın ve Internet üzerinde meraklı bir çok yazılımcının katkıları ile geliştirilmiştir. Linux gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır. Bunun anlamı, işletim sisteminin her aşaması açık olarak Internet üzerinde yayınlanmakta, dünyanın dört bir yanında kullanıcılar tarafından test edilmekte, hataları ve eksiklikleri tesbit edilerek düzeltilmekte ve geliştirilmektedir. Zaman zaman bu deneme aşamaları belirli bir noktada durdurulur ve güvenilir bir işletim sistemi sunulup, geliştirme için ayrı bir seriye devam edilir. Geliştirmede yer alan bu açıklık Linux'un en büyük avantajlarından biridir. Gelişimi evrimseldir, hatalar anında kullanıcılar tarafından tesbit edilip rapor edilmekte ve birçok kişinin katkısıyla düzeltilmektedir. Bazı işletim sistemi sürümleri saatler içerisinde güncellenebilmektedir.

Linux, Andy Tannenbaum tarafından geliştirilmiş olan Minix işletim sistemine dayanmaktadır. Linus Torvalds boş zamanlarında Minix'ten daha iyi bir Minix işletim sistemi yaratmak düşüncesiyle 1991 Ağustos sonlarında ilk çalışan Linux çekirdeğini oluşturdu. 5 Ekim 1991 tarihinde 0.02 sürümü Linux ilk defa tanıtıldı. Linus, comp.os.minix haber grubuna gönderdiği yazıda yeni bir işletim sistemi geliştirmekte olduğunu ve ilgilenen herkesin yardımını beklediğini yazmıştı. İşletim sisteminin çekirdeği için verilen numaralar kısa sürede bir standart kazandı. a.x.y seklinde belirtilen çekirdek türevlerinde y bulunulan seviyeyi, x gelişim aşamasını göstermektedir. Tek sayılı x'ler geliştirme aşamalarını çift sayılı x' ler ise güvenilir Linux çekirdeklerini göstermektedirler. a ise değişik Linux sürümlerini belirtir. Bu yazının hazırlandığı Ağustos 1997 içerisinde en son güvenilir (kararlı) Linux çekirdeği 2.0.30, en son gelişim aşamasındaki çekirdek ise 2.1.47'dir.

Linux gerçekten son yıllarda hızlı bir gelişme göstermiş, çesitli ülkelerden birçok kullanıcıya erişmiş ve yazılım desteği günden güne artmıştır. Değişik kuruluşlar Linux sistemi ve uygulama yazılımlarını biraraya getirerek dağıtımlar oluşturmuşlar ve kullanımını yaygınlaştırmışlardır

1.2. Linux'un Desteklediği Donanımlar
Linux şu anda başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere Apple, Atari ve Amiga gibi 68000 tabanlı bilgisayarlar üzerinde, Sun Sparc işlemcili iş istasyonları, Alpha işlemcili kişisel bilgisayarlar, MIPS, PowerPC, HP PA-RISC ve ARM mimarilerinde çalışmaktadır.


IBM uyumlu kişisel bilgisayarlar üzerinde 80386 ve üzeri (80486 80586 Pentium PentiumPro ve türevleri) değişik üreticilerin işlemcileri ile sorunsuz olarak çalışmaktadır. 80286 ve 8086 işlemcili bilgisayarlar için sınırlı kabiliyette Linux uygulamaları mevcuttur.


AGP, PCI, VESA, ISA ve MCA mimarilerinde her türlü anakartı desteklemektedir.


Teorik olarak 4 Gbyte'a kadar RAM desteklenmektedir.


AT uyumlu diskler (IDE, EIDE ve 16 bitlik MFM,RLL veya ESDI) desteklenmektedir. Kontrol kartına uyumlu destek bulunduğu sürece SCSI diskler ve diğer cihazlar desteklenmektedir.


IDE-ATAPI CD-ROM sürücüleri, ve bazı özel CD-ROM kontrol kartları desteklenmektedir.


Metin ekranlarda CGA, EGA, VGA, Hercules veya uyumlu kartlar desteklenmektedir. X Pencere ortamında genel VGA ve SVGA uyumlu kartlar ve S3, ET4000, 8514/A, ATI MACH8, ATI MACH32 gibi birçok görüntü kartı desteklenmektedir.


Birçok 10 ve 100 Mbit ethernet kartı, ISDN, ATM, FDDI, SLIP, CSLIP, PPP desteği verilmektedir.


Başta SoundBlaster, Gravis Ultrasound olmak üzere birçok ses kartı desteklenmektedir.


Linux altında hangi donanımların desteklendiği ile ilgili ayrıntılı bilgiyi Hardware-HOWTO'dan alabilirsiniz. HOWTO belgeleri hakkında daha geniş bilgi ve nereden temin edeceğiniz kitabın sonunda ayrıntılıca anlatılmıştır.

Makinanızda Linux çalıştırmak için kullanacağınız uygulamalara bağlı olarak en az bir 386SX işlemci ve 4 Mbyte RAM'a ihtiya

[Tyrande]

Part-4
Dosya ve Dizin İşlemleri
İçindekiler
4.1. Giriş
4.2. Erişim Hakları
4.2.1. Dosya İzinlerinin Değiştirilmesi
4.2.2. Dosyanın Sahibinin ve Grubunun Değiştirilmesi
4.3. Diğer Dosya Sistemlerinin Kullanılması
4.3.1. mount İşlemi
4.3.2. Dosya Sistemi Bilgileri
4.3.3. Dosya Sistemi Oluşturulması ve Denetlenmesi
4.4. Sembolik Bağlantılar
4.5. Dosya Arşivleme ve Sıkıştırma
4.5.1. Dosya Arşivleme
4.5.2. Dosya Sıkıştırma ve Açma
4.5.3. Birlikte Kullanım
4.6. Dizin Tarama
4.7. mtools MSDOS Arabirimi

4.1. Giriş
Tıpkı MS-DOS'ta olduğu gibi Linux dosya yapısının da hiyerarşik bir yapıya sahip olduğunu söylemiştik. Temel dosya bilgisi önceki konularda anlatıldığından burada sadece dosya ve dizinlerle ilgili özelliklere değinilecektir

4.2. Erişim Hakları
Erişim hakları, Linux dosya sistemi güvenliğinin belkemiğini oluşturur. Her dosyaya ayrı verilebilen erişim izinleri sayesinde çok daha rahat bir sistem yönetimi gerçekleştirilebilir. Bu, konuya sadece sistem görevlisi tarafından yaklaşıldığı zaman çıkartılabilecek bir sonuçtur. Kullanıcı bazında erişim hakları bazen daha da anlamlı olabilir. Yanlış kullanıldığında hoş olmayan süprizlere yol açabilir. Linux altında üç çeşit erişim hakkı vardır:

Okuma izni
Dosyanın okuma izni varsa içeriği görülebilir, dizinin okuma izni varsa içerdiği dosyaların listesi alınabilir.


Yazma izni
Dosyanın yazma izni varsa dosyayı değiştirebilir veya silebilirsiniz. Dizine yazma izni verildiğinde dizin altındaki dosyalar yazılabilir veya silinebilir.


Çalıştırma izni
Dosyayı çalıştırma hakkını verir.


Bir dosya veya dizin ilk yaratıldığı anda Linux tarafından öntanımlı bazı izinler verilir. Genellikle bu izin çalıştırma ve okumadır. Dosyanın oluşma anında verilen izini değiştirmek için erişim yetki kalıbı olarak da bilinen umask komutu kullanılır. Daha fazla bilgi için komuta ait man dosyasına bakın.

Erişim haklarının dışında bir dosyanın üç izin düzeyi daha vardır. Bunlar, dosyanın sahibi, dosyanın grubu ve diğer kullanıcılardır. Dosyanın sahibi, o dosyayı oluşturan kişidir. Her kullanıcının bir grubu da olduğu için, dosya oluşturulurken kullanıcı hangi grupta ise dosya da o gruba ait olacaktır. Dosyanın sahibi olmayan ve grubu da dosyanın grubuyla uyuşmayan sistemdeki kullanıcılar ``diğer'' sınıfına girerler. Gruplar hakkında daha fazla bilgi için Linux Sistem Yönetimi konusuna bakın.


4.2.1. Dosya İzinlerinin Değiştirilmesi
Dosya izin bilgilerini görebilmek için ls komutu, -l parametresiyle kullanılır. Aşağıdaki dosya üzerindeki erişim haklarına göz atalım:

-rwxr-xr-x 2 gorkem users 182 Feb 12 03:58 deneme


Dosya bilgisinin en sol kısmında izin hakları yeralır. En baştaki ``-'' işareti bunun düz dosya olduğunu belirtir. ``gorkem'', dosyanın sahibi; ``users'' ise grubudur. Ardından sırayla uzunluk, son değiştirilme tarihi ve dosya ismi gibi bilgiler gelir. Son harf kümesine dosyanın modu da denir.

Solda yeralan r,w ve x karakterleri sırayla okuma, çalıştırma ve yazma haklarını belirtir. En soldaki ``-'' işaretini ayırdığımız zaman geri kalan harfleri üç adet üçlü grup haline getirelim:


rwx r-x r-x

Sırayla birinci harf kümesi dosya sahibinin izinlerini, ikinci harf kümesi grup izinleri ve son küme de diğer kullanıcıların izinlerini belirtir. Buna göre yukarıdaki dosyada


rwx
kullanıcı okuyabilir, yazabilir, çalıştırabilir


r-x
grup okuyabilir, çalıştırabilir fakat yazamaz.


r-x
diğerleri okuyabilir, çalıştırabilir fakat yazamaz.


Sol baştaki karakter ``d'' olsaydı, bir dizini inceliyor olacaktık.

Dosyanın izinlerini değiştirmek için chmod komutu kullanılır. Bu komutu kullanırken hangi izin düzeyine (kullanıcı, grup veya diğerleri) hangi izinlerin verileceği veya kaldırılacağı yazılır.

Örnek olarak yukarıdaki dosyanın okuma iznini kaldırmak için


$ chmod -r deneme

kullanılabilir. "-" işareti, iznin kaldırılacağını belirtir. İzin vermek için ise "+" yazın. Dosyanın yeni görüntüsü şöyle olur:


--wx--x--x 2 gorkem users 182 Feb 12 03:58 deneme


Sadece grubun, sadece kullanıcının veya sadece diğerlerinin erişim hakkını değiştirebilmek için her izin düzeyi için bir harf tanımlanmıştır. Kullanıcı için "u", grup için "g" ve diğerleri için "o" yazarak belirli bir izin düzeyi için erişim hakkını değiştirmek mümkün olur. Bu üç harf, izinden hemen önce yazılır.


$ chmod u+x deneme (dosyanin sahibi calistirabilir)
$ chmod o+r t2sac (digerleri okuyabilir)
$ chmod g-w deneme (dosyanin grubu yazamaz)


Her izin için aynı zamanda sayılar da tanımlanmıştır. Dosyanın erişim izinlerinideğiştirmek için her izne ait sayıları kullanabilirsiniz. Aşağıdaki tabloda, her izin düzeyi (dosyanın sahibi, grubu ve diğerleri) için üçer tane olmak üzere toplam 9 sayıdan oluşan izin numaralarını görebilirsiniz. Bir izni vermek için sırayla numaraları toplayın. Örneğin sahibinin okuması (400), yazması (200), çalıştırması (100), grubun okuması (40), çalıştırması (1

[Tyrande]

Part-5
Linux Sistem Yönetimi
İçindekiler

5.1. Giriş
5.2. Yetkili Kullanıcı ve Diğer Kullanıcılarla İlişkiler
5.3. Sistem Kuralları
5.4. Kullanıcı İşlemleri
5.4.1. Kullanıcı Hesabı Açmak (adduser)
5.4.2. Kullanıcı Grubu
5.4.3. Kullanıcının Hesabının Silinmesi
5.5. Sistemin Yedeklenmesi
5.6. Sistemin Güncellenmesi
5.7. Çekirdeğin Derlenmesi
5.7.1. Çekirdeğin Yapılandırılması
5.7.2. Temizlik
5.7.3. Çekirdeğin Kurulması
5.7.4. Çekirdeğin Yamanması (patch)
5.7.5. Çıkabilecek Sorunlar
5.8. Modüller (Yüklenebilir Çekirdek Parçaları)
5.9. Yeni Yazılımların Yüklenmesi
5.10. Sistem Açılış Dosyaları
5.10.1. inetd ve /etc/inetd.conf
5.10.2. syslogd ve /etc/syslog.conf
5.10.3. init ve /etc/inittab
5.10.4. /etc/rc.d/* Dosyaları
5.11. Çekirdek Mesajları
5.12. Linux Dosya Sistemi Yapısı
5.13. Konsolda Türkçe Yazmak
5.14. Belirli Zamanlarda Komut İşletilmesi

5.1. Giriş
Bir işletim sistemi, marka ve modeli ne olursa olsun bakım isteyen bir araçtır. Yapılacak küçük bir hata, veya hatayı gösteren bir işaretin gözardı edilmesi, zaten değerli olan zamanın boşa gitmesine neden olur. Linux da açık bir işletim sistemi olduğundan, sorumluluk sahibi sistem yöneticisi tarafından açık tutulduğu süre içinde verimli ve düzgün çalışması için gerekli özen gösterilmelidir. İnternet üzerinde üzerinde 500 kullanıcı olan , veya ftp.linux.org adresi gibi her hafta onbinlerce ziyaretçisi olup ağır sorumluluklar yüklenen Linux makinaları vardır. Bunların bir saat boyunca bile kapalı kalması, o anda bağlanmayı bekleyen pek çok kullanıcıyı mağdur durumda bırakacaktır.
Performansı etkileyen unsurların başında, önlemek pek de elinizde olmasa da elektrik kesintileri ve makinanın kapalı olduğu zamana denk gelen çekirdek değişimleridir. Bu tür donanımsal etkileri bir tarafa bırakırsak sistem yöneticisinin uyması gereken ve İnternet etikleri dediğimiz davranış kuralları vardır. Bu kurallara öncelikle sistem sorumlusu uymalı ve kullanıcıları da uymaya zorlamalıdır. Açık işletim sistemlerinin en büyük sorunlarından biri olan güvenlik konusuna sistem yöneticisi belirli günler zamanının bir bölümünü ayırmalıdır. Kullanıcılardan gelebilecek her türlü saldırı, sisteme onarılması çok zor olabilecek zararlar verebilir. Bunun için düzenli olarak dosyaları kontrol edin ve şüpheli durumlarda araştırma yapmaktan çekinmeyin. Bu konuda daha fazla bilgiyi Linux Güvenlik NASIL belgesinde bulabilirsiniz.

Yukarıdaki tabloya bakarak işinizin zor olduğu kanısına kapılmayın, zira tüm bu denetleme mekanizmasını basitleştirebilirsiniz. Yapılacak tüm rutin işleri bir programa yazıp günün veya haftanın belirli saatlerinde bu programı çalıştırın ve olabilecek tüm hata mesajlarını bir dosyaya yazın. Bu dosyayı boş bir vakitte inceleyerek programın ne kadar düzgün çalıştığını gözlemleyebilirsiniz. Bunun yanında sistem yönetimini zevkli kılacak uygulama programları da vardır. Bu uygulama yazılımlarından bazıları o kadar gelişmiştir ki yapamadıkları tek iş yemek pişirmektir.

Yabancı kaynaklı yayınlardan Essential System Management (Frisch) ve Essential System Administration (O'Reilly) bu yönde tavsiye edilebilecek kitaplar. Piyasada bulunan Türkçe kitapların hiçbirisinde sistem yönetimine ciddi olarak değinilmediği için Türkçe yayın bulmak gayet zor.

5.2. Yetkili Kullanıcı ve Diğer Kullanıcılarla İlişkiler
Sistemin en büyük sorumlusu root parolasını bilen kullanıcıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi bu parolanın sorumluluğu büyüktür. Sistem yöneticisi, makinadaki kullanıcıların isteklerini ve şikayetlerini yönelttikleri tek merci durumundadır. Burada karşılıklı güven sözkonusudur, bunu da sistem görevlisi herkese hissettirmelidir. root kullanıcısının, başkalarından gözünüz gibi sakladığınız e-posta ve dosyaları sizden habersiz okuduğunu öğrenseydiniz tepkiniz ne olurdu?
root kullanıcısının sahibinin haberi olmaksızın sistem kullanıcılarına ait dosyaların yerini ve izinlerini değiştirmesi de uygun değildir. Zorda kalsanız bile, başkalarına ait hiçbir dosyayı silmeyin veya içeriğini değiştirmeyin. Belki de sıkışık bir durumdan kurtulmanın başka bir yolu vardır?

Temel olarak zaman zaman kullanıcıları bilgilendirmek hoş bir davranış olarak karşılanır ve onların Linux'a olan ilgilerini perçinleyebilir. Örneğin /etc/motd ve /etc/issue dosyalarına periyodik olarak çekirdek değişimlerini ve eklenen uygulama programlarını haber veren birkaç satır iliştirebilirsiniz. Sistemde açılan her kullanıcı hesabına Linux Çokça Sorulan Sorular (Linux ÇSS), çeşitli UNIX belgeleri ve İnternet hakkında bilgilendirici dökümanlarının yeraldığı bir dizi e-posta da yollanabilir. Bu konuda yaratıcılığınızı konuşturun.

5.3. Sistem Kuralları
Kullanıcı hesabı açmadan önce birkaç basit kuralı tanımlayıp kullanıcılardan bunlara uymalarını istemelisiniz. En basitinden birkaç kural, bir hesabın birden fazla kişi ile kullanılmaması, sistemin güvenliğini zedeleyecek crack, cops, satan gibi programların diğer kullanıcıların zararına çalıştırılma

[Tyrande]

Part-6
Bash Kabuğu
İçindekiler

6.1. Giriş
6.2. Bash'in Özellikleri
6.3. Takma Adlar (alias)
6.4. Özel Kabuk Tanımları
6.5. Özel Kabuk Değişkenleri
6.6. Sisteme Giriş Dosyaları
6.7. Kabuk Programlamaya Giriş
6.7.1. Kabuk Programları
6.7.2. Değişkenlerin Kullanımı
6.7.3. Giriş/Çıkış İşlemleri
6.7.4. Aritmetik İşlemler
6.7.5. if-else Kalıbı ve Kontrol İşlemleri
6.7.6. case Kalıbı
6.8. Döngüler
6.8.1. while-do Döngüsü
6.8.2. for-do döngüsü
6.9. Örnek Kabuk Programı

6.1. Giriş
UNIX için geliştirilen en önemli ve en çok kullanılan kabukların başında tcsh, bash (Bourne Again Shell) ve ksh (Korn Shell) gelir. Bash, Bourne Shell'in biraz daha geliştirilmiş sürümüdür. Tcsh ise C-shell üzerine eklenen yeniliklerle genişletilmiştir. Unix altında, bash kabuğu diğer benzerlerine nazaran daha fazla özelliğe ve işleve sahiptir. Linux işletim sistemi için de derlenen bash ise hem tcsh, hem de ksh'dan özellikler taşır.
Bir Slackware dağıtımında tüm bu kabuklar kullanıcının hizmetine sunulmuş olup bash kabuğu sistem ilk açıldığında tanımlıdır. Kullanıcı sisteme girdiği zaman bu kabuk aktif olur, bundan sonra kullanıcı herhangi bir kabuk altında çalışmalarına devam edebilir. Bunun için sadece ismini komut satırında yazması yeterlidir

6.2. Bash'in Özellikleri
Bash'in kullanıcıya zaman kazandıran en önemli özelliklerinden birisi de dosya isimlerini tamamlamasıdır. Komut satırında tamamlanmamış bir komut veya dosya ismi yazdıktan sonra TAB tuşuna basılırsa satır tamamlanacaktır. Eğer komut satırındaki karakter kümesiyle başlayan birden fazla komut varsa bir sinyal sesi duyulacak ve sizden yeteri kadar karakteri yazmanızı bekleyecektir.

$ ls
postgres mandel.doc lilo-howto
$ vi post
$ vi postgres


Komut satırındaki karakterler dosyayı veya komutu tanıtmaya yetmiyorsa, tuşunun iki kez ard arda basılmasıyla ekrana mümkün olan tüm dosya isimleri getirilebilir.


$ ta
tac tail talk tar
$ talk


Bash, komut satırında iken satırın kolayca değiştirilebilmesini sağlar. Böylece komut çalıştırılmadan önce birkaç tuş darbesiyle üzerinde değişiklik yapılabilir. Klavye üzerindeki alt ve üst yön tuşları, daha önce yazdığınız komutları görmenizi ve arasında seçim yapmanızı sağlar. Sağ ve sol yön tuşları ile seçtiğiniz komutun üzerinde değişiklikleri uygulabilirsiniz.

6.3. Takma Adlar (alias)
alias komutu ile bir komut veya komut kümesinin yerine bir isim tahsis edilebilir. İşleyişi bir makroya benzeyen bu komut yardımıyla uzun komutlar, daha kısa komutlarla tanımlanabilir. Bir alias komutu , anahtar kelimeyle başlar, ardından bir eşittir (=) işareti ve yerine kullanılacağı komut yazılır. Arada boşluk bırakılmaz.

$ alias dir='ls -al'
$ dir
total 668
-rw-r--r-- 1 gorkem users 1016 Dec 7 13:51 .profile
-rw-r--r-- 1 gorkem users 277 Nov 26 13:02 .signature
drwxr-xr-x 4 gorkem users 1024 Dec 3 18:24 .tin/
drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Nov 12 10:58 .wine/
-rw-r--r-- 1 gorkem users 231 Nov 23 17:40 .xinitrc
drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Oct 3 16:17 Mail/
-rw-r--r-- 1 gorkem users 26721 Dec 3 14:55 NIS-HOWTO
drwxr-xr-x 2 gorkem users 1024 Nov 17 14:09 News/


Daha karmaşık alias 'lar da tanımlanabilir:


$ alias yedek="cd /var/log; tar -zcvf yedek.tgz cron debug lastlog; cd -"

6.4. Özel Kabuk Tanımları
Bazı özellikleriyle bash, benzeri kabuklar arasından kolayca sıyrılır. Bunlardan birisi de tanımlardır. Tanımlamalar set komutu yardımıyla yapılır, tüm tanımlar küçük harflerle yazılırlar, bu özellikleri yardımıyla değişkenlerden ayrılırlar.

$ set -o tanim # tanimi isletir
$ set +o tanim # tanimi kaldirir


Aşağıda en çok kullanılan iki tanım yeralmaktadır:

noclobber: Bu tanımın seçilir kılınmasından sonra bir komutun çıktısı bir dosyaya gönderildiğinde, dosyanın eski içeriği aynı kalır. Bu tanım sayesinde kazara bir dosyanın üzerine başka bilgilerin yazılması önlenebilir.


$ ls -al dosya
-rw-r--r-- 1 gorkem users 1409 Nov 29 13:58 dosya
$ set -o noclobber
$ ls > dosya
bash: dosya: Cannot clobber existing file


ignoreeof: ignoreeof, kabuktan control-d tuş takımı ile çıkılmasını engeller. Yanlışlıkla basılan control-d ile sistemden anından çıkmak mümkün olduğu için kullanışlı bir tanımdır.


$ set -o ignoreeof
$ (control-d 'ye basin)
Use "logout" to leave the shell.
$ set +o ignoreeof
$ (control-d 'ye basin, sistemden hemen cikar)
$ ignoreeof=4


Yukarıdaki son örnekte 4 kere control-d tuşuna basılırsa kabuktan çıkılır.

6.5. Özel Kabuk Değişkenleri
Sisteme girdiğiniz zaman Linux size bir kabuk tahsis eder ve kabuk üzerinde değişkenler tanımlayabilmenize izin verir. Kabuk içinde bir kabuk betiği (script) çalıştırılınca sistem tarafından bir alt kabuk daha yaratılır. Bu andan itibaren iki kabuk çalışır, birisi sisteme girdiğiniz anda tahsis edilen, diğeri de programın çalıştırılabilmesi için sistem tarafından çağırılan. Program bittiği anda alt kabuğun işlevi sona erer ve sistem tarafından

[Tyrande]

Part-7
Sed ve Vi
İçindekiler
7.1. SED (Stream editor)
7.1.1. Sed ve Özellikleri
7.1.2. Örnekler
7.1.3. Düzenli İfadeler (Regular Expressions)
7.1.4. Sed Kaynak Dosyası
7.2. vi Editörü
7.2.1. vi'a Başlangıç
7.2.2. Dosya İşlemleri
7.2.3. vi' da Yazma
7.2.4. Silme ve Kopyalama
7.2.5. Komut Tekrarı
7.2.6. Kopyalama
7.2.7. Arama ve Eşleştirme
7.2.8. Diğer Dosyaların Metne Eklenmesi
7.2.9. Kabuk Komutlarının Çalıştırılması
7.2.10. vi Başlangıç Dosyaları

7.1. SED (Stream editor)
Metin dosyaları üzerinde sürekli işlem yapanlar için sed ve vi hemen imdada yetişir. Bu iki programın yapabildiklerini etkileşimli olarak bir metin editörü üzerinden gerçekleştirebilmek de mümkündür. sed ve vi tam anlamıyla zaman kaybını önleyen kullanıcı dostu iki uygulamadır. Yapısal olarak diğer programlama dillerinden biraz farklı olduklarından öğrenmesi biraz zaman alır. Buna rağmen eğer metin editörlüğü işinizin bir parçası ise sed ve vi'ı öğrenip bunlardan verimli bir şekilde yararlanmanız uygun olacaktır.

7.1.1. Sed ve Özellikleri
Sed bir dosyadan veya standart girdiden(klavyeden) bilgi okur ve standart çıktıya (ekrana) okuduğu bilgileri kullanıcının belirlediği düzene sokarak yazar. Bu veriyi de kullanıcı genellikle bir dosyaya yerleştirir.
Sed komut satırında iken veya bir kabuk programı içinden kullanılabilir.


7.1.2. Örnekler
Sed kullanırken en çok başvuracağınız işleç `s' işlecidir. Bir karakteri veya karakter kümesini başka bir diziye çevirmeye yarar. Buna basit bir örnek:

sed 's/hapisane/hapishane/g' dosya


Komutun sonundaki `g' işleci, sed'e dosyanın tamamını araştırmasını söyler. Eğer bunu kaldırırsanız, sed her satırın başında bulduğu ilk değiştirmeyi yapacak ve satırın geri kalanına dokunmayacaktır.

Aşağıdaki karakterler sed tarafından kullanılan özel karakterler kapsamına girer. Bu karakterlerin herbirisinin anlamı olduğundan dikkatli kullanılmaları gerekir.


.*[]^$&


Yukarıdaki karakterleri gözönüne almadan yapılan aşağıdaki gibi bir kullanım hataya yol açar.


sed 's/[J.S. Bach]/[Bach, J.S]/' dosya


Bunun yerine her özel karakterin başına `' karakteri getirilerek özel anlamlarının yitirilmesi sağlanabilir (saklama işlemi). Yukarıda çalışmayan örneği yeniden düzenleyerek yazalım:


sed 's/[J.S. Bach]/[Bach, J.S ]/' dosya


Aynı anda birden çok değiştirme yapabilmek için ise her argüman için -e kullanılır.


sed -e 's/computer/bilgisayar/g' -e 's/server/sunucu/g' dosya


İçinde '/' karakteri olan bir diziyi değiştirmek için ne yapmalı? Bu, özel karakter sınıfına girdiği için karakterin özel anlamını yitirmesi sağlanır.


sed 's//usr/bin//bin/g' dosya



7.1.3. Düzenli İfadeler (Regular Expressions)
Sed, UNIX üzerinde metin işleyen birçok program gibi düzenli ifadelerden yararlanır. Aşağıdaki bu duruma birkaç örnekle yer veriliyor. '^' karakteri satır başlangıcını gösterir. Bu komut,

sed 's/^Pts /Pazartesi/' dosya


bir satırın başında ``Pts'' varsa bunu ``Pazartesi'' haline getirir. Dikkat ederseniz komut dahilinde `g' işleci kullanılmamıştır. Çünkü her satırda sadece bir satır başı olabilir.

$ karakteri satır sonunu belirtir. Aşağıdaki örnekte,


sed 's/ $//' dosya


Sed komutu satır sonundaki tüm boşluk karakterlerini siler. Her satır sonuna ``SATIR_SONU'' karakter kümesini getirmek için


sed 's/$/SATIR_SONU/' dosya


yazılabilir. Boş bir satırı bulmak için satır başı ve satır sonu belirteçleri birlikte kullanılır.


sed 's/^$/bu daha once bos bir satirdi/' dosya


`.' (nokta) karakteri herhangi bir karakter anlamına gelir. Örneğin üzerinde işlem yapacağımız dosyada bütün satırlardaki ilk iki karakteri silmek için:


sed 's/^..//' dosya


Köşeli parantezler birden fazla sayıda karakter içinde seçim yapar.


sed 's/[Oo]pen[Ww]in/openwin/g' dosya


Alfabedeki iki karakterin arasındaki tüm karakterleri seçmek için köşeli parantezlerin içinde `-' karakteri kullanılabilir. Bu karakter, sağındaki ve solundaki de dahil olmak üzere aradaki tüm harfleri seçer. Örnek dosyadaki tüm büyük harfleri silelim.


sed 's/[A-Z]//g' dosya


Bir karakter kümesinin dışında kalan karakterleri seçmek için ise `^' kullanılır. Örnek dosyada, rakamların ve küçük harflerin dışındaki tüm harfleri silmek istiyoruz.


sed 's/[^1-9a-z]//g' dosya


'*' karakteri, kendisinden bir önce gelen karakterin veya küme içine alınmış karakter gruplarının sıfır veya daha fazla tekrarı anlamına gelir.


sed 's/^ *//' dosya


komutu her satır başındaki boşluk karakterlerini siler. Aşağıdaki sed komutu her satırdaki son kelimeyi (boşluk karakterlerinden oluşmayan karakterler grubunu) siler.


sed 's/[^ ]*$//' dosya


unutulmaması gereken bir nokta, `*' karakteri önceki grubun sıfır kere tekrarını da gözönüne alır, bu durumda aşağıdaki satırda görülen ve bir tamsayı değerini ``TAMSAYI'' sözcüğü haline getirmek için kullanılan komut Linux tarafından yanlış işletilecektir.


sed 's

[Tyrande]

Part-8
TCP/IP
İçindekiler

8.1. Giriş
8.2. Temel TCP/IP
8.3. Internet Adresleri
8.4. Protokoller
8.5. Internet'e Bağlanma
8.5.1. Ağ Yapılandırması
8.5.2. Kontrol Dosyaları
8.6. Yönlendirme
8.6.1. Birden Fazla Ethernet Kartının Tanıtılması
8.7. NFS
8.7.1. Ağ Üzerinde Paylaşım
8.7.2. NFS Kurulumu
8.8. Uzaktan Bağlantı Kurulması
8.9. Linux'ta Örnek Ağ Uygulamaları
8.9.1. IP Accounting
8.9.2. IP Aliasing
8.9.3. IP Maskelemesi
8.9.4. SAMBA (NetBEUI ve NetBios desteği)
8.9.5. Novell Desteği
8.9.6. Apple Desteği
8.10. NIS
8.10.1. NIS'in Çalışma Prensipleri
8.10.2. NIS İstemcisi
8.10.3. NIS İstemcisi Kurulması
8.10.4. NIS Sunucusu Kurulması
8.10.5. yppasswdd Programı
8.10.6. NIS'in Kontrol Edilmesi

8.1. Giriş
Diğer açık sistemler gibi Linux'un da en büyük özelliklerinden biri ağ protokolleri ve uygulamalarının sistemin en doğal parçalarından biri olmasıdır. Dolayısıyla ağ yapısını bilmeyen bir yöneticinin, açık sistemler üzerindeki bilgisini daha da geliştirebilmesi mümkün değildir. Bu bölümde anlatılacaklar Linux üzerinde TCP/IP'ye bir giriş yapılmasını sağlayacaktır. Ayrıntılı bilgi TCP/IP servislerinin ve uygulamalarının anlatıldığı diğer bölümlerden ve aşağıda sözü edilen kitap ve dökümanlardan edinilebilir.
TCP/IP üzerine önerebileceğimiz bir kitap, ilk baskıları TÜBİTAK tarafından bastırılan, ve büyük bir okuyucu kitlesi bulmuş Herkes İçin İnternet (Kürşat Çağıltay) 'tir. Bunun dışında İngilizce Prentice Hall tarafından yayınlanan Internetworking with TCP/IP Volume I (D.E. Comer), O'Reilly & Associates tarafından yayınlanan, TCPIP Network/ Administration (Craig Hunt) ve Linux Network Administrator's Guide (NAG - Olaf Kirsh). NAG, Linux Documentation Project'in bir parçası olduğundan elektronik kopyası İnternet üzerinden ücretsiz olarak edinilebilir.

Linux Documentation Project grubunun hazırladığı NET-3-HOWTO, TCP/IP temelleri ve ağ uygulamalarını örnekleriyle işlemiş. Bu dökümanı nasıl temin edebileceğinizi kitabın sonunda bulabilirsiniz. NET-3, TCP/IP ve buna bağlı protokollerin Linux için geliştirilen bölümüne verilen isimdir.

8.2. Temel TCP/IP
TCP/IP, ilk defa ABD'de ARPANet (Advanced Research Projects Agency Network) adı altında, askeri bir proje olarak geliştirildi. Önceleri askeri amaçlı düşünülen proje önce ünivesiteler tarafından kullanılmaya başlandı. Ardından ABD'nin dört bir yanında birbirinden bağımsız geliştirilen ağlar, tek bir omurga altında NSFNet olarak adlandırıldı ve ulusal boyutu aşarak dünyaya yayıldı. İnternet'in doğuşu da bu tarihe denk gelir.
Bir sokak üzerinde yeralan evlerin adresleri gibi, İnternet'e bağlı olan her makinanın da bir adresi vardır. Bu adres sayesinde bir bilgisayardan diğerine ulaşmak mümkün olur. İnternet adresi 4 bayttan (32 bit) ibaret olup yazılırken her bayt arasına bir nokta konulur. En çok kullanılan bu gösterim şekline örnek olarak, ODTÜ'deki bir bilgisayarın adresi olan 144.122.199.20'yi verebiliriz.

Bununla beraber, 4 baytlık numaraların kolayca hatırlanmasının mümkün olmadığından, İnternet üzerindeki makinalara alfanümerik adlar da verilebilir. Yukarıda örneğini verdiğim adresin ismi, knidos.cc.metu.edu.tr'dır. ilk noktaya kadar olan kelime, makina adıdır(yukarıdaki örnekte knidos), bundan sonraki noktayla ayrılmış bölümler özelden genele doğru makinanın ait olduğu kurum, kurumun tipi ve ülke gibi bilgiler içerir. Bu adlandırma yöntemiyle ilgili ayrıntılı bilgiyi Alan İsimlendirme Sisteminin (Domain Name System - DNS) anlatıldığı bölümde bulabilirsiniz.

8.3. Internet Adresleri
İnternet üzerinde 3 sınıf adres vardır. Avrupa'da RIPE (Réseaux IP Européens) tarafından dağıtılan bu adresler daha sonra o yerin ağ yöneticisi tarafından uygun şekilde bölünebilir. Bu bölümlendirmeye ``subnetting'' işlemi adı verilir. Bu sayede ağlar gruplanarak herbirisinin yönetimi bağımsız hale getirilmiş, aynı zamanda da kısıtlı olan IP adresleri daha verimli bir şekilde kullanılmış olur.
Üç çeşit İnternet adresi şunlardır:


A sınıfı İnternet adresi:
Adresin ilk baytı 1 ile 126 arasında bir sayıdır. Bu adrese verilen yetkiyle toplam 2^24 makina adreslenebilir. Dünya üzerinde 126 tane A sınıfı adres vardır.


B sınıfı İnternet adresi:
Adresin ilk baytı 128 ile 192 arasında bir sayıdan oluşur. Bu adresin subnetlere bölünmesiyle 65534 farklı makina adreslenebilir.


C sınıfı İnternet adresi:
Adresin ilk baytı 192 ile 223 arasındadır. C sınıfı bir adresi blokuyla bağlı 254 bilgisayar adreslenebilir.


A ve B sınıfı adreslerin hepsi dağıtılmış ve şu anda intenet C sınıfı adreslerde de sıkıntı çekilmektedir. Adres yetersizliğine çözüm getirmek amacıyla IPv6 ya da IPNG adlarıyla daha uzun İnternet adresleri kullanan protokoller geliştirilme ve test aşamasındadır.

Bir İnternet adresi iki kısımdan meydana gelir: ağ adresi ve düğüm adresi. Her makina, bir ağ üzerinde bulunur ve bu adres ``ağ adresi'' olarak adlandırılır. Üç sınıf (A, B ve C) İnternet adresinin ağ ve düğüm adresleri farklı

[Tyrande]

Part-9
DNS (Alan İsimlendirme Sistemi)
İçindekiler
9.1. Giriş
9.2. TCP/IP uygulamaları ve DNS
9.3. BIND Yapılandırması
9.3.1. named.boot Dosyası
9.3.2. Caching Only Alan Adı Sunucu Yapılandırması
9.3.3. Birincil ve İkincil Alan Adı Sunucusu Yapılandırması
9.3.4. named Yapılandırma Dosyası
9.4. host ve nslookup Programlarının Kullanımı

9.1. Giriş
Bilgisayar ağlarının günümüzde oldugu kadar yaygın olmadığı dönemlerde makina, sunucu, yazıcı vb. ağ üzerindeki cihazlara ilgili sayısal adresleri ile erişmek kullanıcılar için fazla zor değildi. İnternet'in beklenenden daha hızlı büyümesiyle birlikte artan kullanıcı ve ağ üzerindeki cihazlarla birlikte sayısal isimler yerine alfanümerik hatırlanması kolay bir yapı geliştirildi. Bu yapıya Alan İsimlendirme Sistemi (Domain Name System) adı verilmektedir. Genellikle kısaltılmış şekliyle DNS olarak da kullanılmaktadır.
Alan isimleri verilirken alt isimler (subdomain) genelden özele doğru sıra izler. Örneğin, Türkiye Linux Kullanıcıları Grubu olarak ODTÜ'de yer alan kullanıcıların kullanabileceği alan adı,
metu.linux.org.tr
şeklindedir. Burda alt isim (.) ile birbirinden ayrılmıştır. En alt seviye olan 'metu' ODTÜ'de yer alan Linux kullanıcılarını, 'linux' Linux grubunu, 'org' Linux grubunun ticari kaygılar gütmeyen bir organizasyon olduğunu, 'tr' ise ISO tarafından belirlenen Türkiye'nin ülke kodudur.
En üst düzeydeki bazı alan isimleri asağıda listelenmiştir.
1. .com ticari kuruluşlar (commercial)
2. .edu üniversite düzeyindeki eğitim kurumları (educational)
3. .k12 lise düzeyindeki eğitim kurumları
4. .org ticari olmayan organizasyonlar
5. .mil askeri kuruluşlar (military)
6. .net ağ organizayonları (network)
7. .ülke kodu ISO tarafından belirlenen ülke kodu
9.2. TCP/IP uygulamaları ve DNS
Makinalara ait isimlerin sayısal adresleri yerine alfanümerik isimlerin kullanılmasıyla birlikte DNS standart bir hale gelmiş olup İnternet üzerindeki çoğu uygulamalarda doğrudan alan isimleri kullanılmaktadır. TCP/IP uygulamalarında ise alan isimleri günlük kullanımda IP (32-bitlik) adreslerinin yerini almış durumdadır. Örneğin, metu.linux.org.tr'a telnet bağlantısı yapabilmek için hem,
$ telnet metu.linux.org.tr
komutu
$ telnet 144.122.199.199
komutu yardımıyla ulaşabilirsiniz. Fakat herhangi bir şekilde ODTÜ'de yeralan metu.linux.org.tr sunucusunun IP adresinde değişiklik olursa yukarıdaki IP adresini kullanarak erişemezsiniz. Oysa IP adresi yerine metu.linux.org.tr sunucusuna bağlanırken alan adını kullanırsanız bu ve benzeri değişiklikler sizi etkilemez.
Şimdi kabaca herhangi bir kullanıcının metu.linux.org.tr adresine bağlanmak istediğinde gerçeklesen DNS sorgusunun nasıl işlediğini ve Türkiye'deki yapıyı da anlatacak şekilde örnekleyelim.
Örneğin, Amerika'da herhangi bir İnternet Servis Sağlayıcısı'ndan (İSS) bağlantı yapan bir kullanıcı http://www.linux.org.tr adresine bağlanmak istedi. Kullanıcının bu adresi tarayıcısına girmesinden itibaren öncelikli olarak kendi alan adı sunucusuna (name server) bu adrese karşılık gelen IP adresini bulmak için gerekli sorguyu yollayacaktır. Kendi alan adı sunucusu en üst düzeyde yer alan .tr'ı gördüğü andan itibaren bu sorguya kendinin yanıt veremeyeceğini anlayıp bir üst alan adı sunucusuna ilgili sorguyu yollacaktır. Türkiye'nin alan adı sunucusunun knidos.cc.metu.edu.tr olduğu bilgisini aldığı andan itibaren sorguyu bu kez knidos.cc.metu.edu.tr sunucusuna gönderecek ve buradan da linux.org.tr alanına ait bilgilerin metu.linux.org.tr sunucusunda tutulduğunu öğrenecek. Nihayet son sorgu metu.linux.org.tr sunucusuna yollanacak ve buradan da www.linux.org.tr adresine karşılık gelen IP adresini öğrenecek.
9.3. BIND Yapılandırması
BIND, Linux dağıtımlarının hepsi ile gelen ve alan adı sorgularına yanıt veren yazılım paketidir. Açılımı Berkley Internet Domain Name şeklindedir.
Doğrudan Linux kurulu olan bir sunucu üzerindeki BIND yapılandırmasına geçmeden DNS ile ilgili temel birkaç konudan bahsetmekte fayda var. DNS ile ilgili yazılımları istemci ve sunucu olarak ikiye ayırmak daha doğru olur:
Sunucu, istemciden gelen sorgulara yanıt veren ve sürekli çalışan bir işlem olup BIND paketinden çıkan named yazılımı bu işi görür. İstemcilerse Linux dağıtımlarıyla gelen host, nslookup vb. programlar olup sorguyu yapan yazılımlardır. Bununla birlikte BIND yapılandırmasında sıklıkla karşımıza çıkacak olan birkaç kavram aşağıda açıklanmaktadır. Yeri geldikçe diğer kavramlara da değinilecektir.
BIND paketi bütün Linux dağıtımları ile gelir. BIND'ın yeni versiyonuna ihtiyaç duyduğunuzda ftp.metu.edu.tr adresinden paketi transfer edebilirsiniz. Gerekli kurulumları yaptığınızda /usr/sbin dizini altına named binary dosyasını koyacaktır.
named yapılandırması ile ilgili dosyalar ve işlevleri aşağıda yeralıyor.
Yukarıda belirtilen dosya isimlerinden named.boot dışındaki dosya isimleri genelde karşılaşılan isimler olduğu için kullanılmıştır. Bu dosya isimlerini istediğiniz g

[Tyrande]

Eşi benzeri olmayan bir calısma paticige hediye olsun:)[signature][hline]doğar güneş ardından tepelerin,
elveda vakti geldi teletabilerin

[slayer__]

şunu txt yapsan bi yere upload etsen bizde çeksek böyle forumda kasış ne de olsa bi yerden c/p ettin muhtemelen kaynak belirtirsende iyi olur

[Tyrande]

hazırladık diyorum,orjinalinden kısaltılma ve anlasılır eklenme yaptık kaynak benim konuş[signature][hline]doğar güneş ardından tepelerin,
elveda vakti geldi teletabilerin

[Arthur_HellsFire]

spoilera koy bari[signature][hline]Fire in the Darkness...

[Janitschar]

said:

Tyrande, 20 Ağustos 2005 14:25 tarihinde demiş ki:
hazırladık diyorum,orjinalinden kısaltılma ve anlasılır eklenme yaptık kaynak benim konuş

Sen mi yazdın yani bunu şimdi?[signature][hline]Unutulduğun Zamanlarda, Arkana Dönüp Bir Bak, Bakalım Neler Göreceksin...?

[Tyrande]

orj. kısaltma ve kendi eklediklerimiz tek ben degil arkadaslarımla.Bir işletim sistemini bilimum derecede anlatmaya calıstık umarım isinize yarar[signature][hline]doğar güneş ardından tepelerin,
elveda vakti geldi teletabilerin

[MartinLGore]

www.belgeler.org'dan alıntı yapılmış...
belgeler.org' da mı yazarsın ki?
ismin ne orada geçen isimler arasında?[signature][hline]King Kong gelse de dans etse.. | nedanko...
Nostalji Mp3 : Ace Of Base - All That She Wants | arşiv***********

[mayfer]

http://sunsite.bilkent.edu.tr/pub/linux/linux-tr/lis/lis.html#toc9
en azından insan bir kaynak yazar..
çoğunu alıntı yapıp ufak değişiklikler koyunca kendi eserin olmuyor.